Osmanlının yıkılışından bu yana en çok çile çeken topluluk "Ahıska Türkeleri"dir. Onları Iraklı Türkmenler, Doğu Türkistan, Balkan ve Kafkasya Müslümanları takip eder. Değerli ilim adamı Robert Fisk: "Osmanlı, Müslümanların hamisi ve savaşlara mani olarak dünyada huzuru temin ediyordu. Osmanlıyı yıkmakla hata ettik. Ortadoğu, Balkanlar, Kafkasya ve Kuzey Afrika'da meydana gelen otorite boşluğunu dolduramadık. Savaşlar, terörler durmak bilmedi. Kudüs'te 1 onbaşı ve 20 neferin (askerin) 400 sene sağladığı güvenlik ve huzuru koca ordular temin edemiyor" demektedir. Kimliğini koruyan topluluk Ahıska Türkleri ağır sıkıntılara rağmen özelliklerini titizlikle muhafaza etmişlerdir. Bu husus son derece takdire şayan bir meziyettir ama Ahıska Türklerine karşı aynı ilgisizlik devam ederse bir gün yaşadıkları bölgelerde asimile olabilirler, kimliklerini, kültürlerini kaybedebilirler. Dile kolay en az 500 bin Ahıska Türk'ü, 13 ülke ve 4264 bölgede dağılmış durumdadır. Bu kadar geniş bölgede yaşayanların internet çağına rağmen birbiriyle iletişimleri imkânsızdır. Çarlık Rusya'nın yıktığı Altınordu Devletinin aydınları, askerleri ve devlet ricali Polonya'ya sığındılar. Bugün Polonya Türkleri kendi ana dillerini unuttular ama onları İslâmiyet korudu. Kendilerini Müslüman Türk olarak bilmektedirler. Ahıska, Dede Korkut'un kitabında "AK-SIKA" (AK-KALE) olarak bahsedilir. Pasof'a 15 km uzaklıkta (Kars-Batum-Tiflis) üçgeninin ortasında; Gürcistan'ın Meksetya bölgesindedir. Ahıska Türklerine, Misket Türkleri de denir. Ahıska, eski Oğuzlar beldesidir. Sultan Üçüncü Murat Han zamanında, Serdar Lala Mustafa Paşa'nın Çıldır Meydan Muharebesinde İran'ı yenmesi üzerine 8 Ağustos 1578'de Ahıska feth edildi. Türkler Anadolu'dan gelip buraya yerleştiler. 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda imzalanan Edirne Antlaşması ile Rusya'ya düştü. 250 yıllık Osmanlı hakimiyeti sona erdi. Çileler birbirini takip etti Ruslar 1828'den itibaren çok zulüm yaptılar. 1853-1856 Osmanlı-Rus Savaşında Ahıska Türkleri Osmanlı ordusuna yardım etti. Savaş sonrası çok sayıda Ahıska Türkü Erzurum, Bursa, İnegöl ve Çorum Alaca'ya yerleştiler. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbinden) sonra 100 bin Ahıska Türkü Anadolu'ya göç etti. Geri kalanlar Ruslarla savaştılar. Birinci Dünya Savaşında bir an nefes aldılar. Kazım Karabekir Paşa Ahıska ve Batum'u aldı. Mondros Mütarekesi üzerine Osmanlı ordusu çekildi. 1921 Kars ve Moskova Antlaşmasıyla Ahıska Gürcistan'a bırakıldı. 1924 yılında Ruslar din adamları ve aydınları katlettiler. 1930 yılında mallarına el koydular. 1941 Alman-Rus harbinde Ahıskalılar ön safa sürüldü. 26 bin Ahıskalı öldü. 14 bini sakat kaldı. Zalim Stalin 14 Kasım 1944'de bütün Ahıska Türklerini anavatanlarından sürdü. Sadece yolda 17 bin Ahıskalı öldü. Şimdi bu sürgünün 57. yıldönümü ama onların lehine bir arpa boyu yol alınmadı.