Geç­miş­te Bal­kan­lar

1992-95 yıl­la­rı ara­sın­da Bos­na'da­ki sa­vaş­ta 3 mil­yo­nun 1 mil­yo­nu göç et­ti. 250 bin Müs­lü­man kat­le­dil­di. 1992 ön­ce­si Bos­na- Her­sek'te Müs­lü­man­lar ço­ğun­luk idi. Kat­li­am ve göç­ler­le Müs­lü­man­lar yüz­de 50'nin al­tı­na düş­tü. Şu an­da Müs­lü­man­lar yüz­de 45, Sırp­lar yüz­de 31'dir. Ül­ke­de Müs­lü­man ve Os­man­lı ha­va­sı ha­kim­dir. Bos­na'ya ve Bal­kan­lar'a İs­la­mi­yet Os­man­lı­dan ön­ce gel­di ve Os­man­lı­nın ada­le­ti ile ço­ğal­dı. Bos­na Baş­müf­tü­sü Mus­ta­fa Çe­riç yap­tı­ğı ko­nuş­ma­da şöy­le de­di: "Biz bu top­rak­lar­da ne azın­lık ne de göç­me­niz. Bu top­rak­la­rın sa­hi­bi­yiz ve biz Müs­lü­ma­nız." Ali­ya İz­zet­be­go­viç 27 Mart 1990 ta­ri­hin­de De­mok­ra­tik Ha­re­ket Par­ti­si­ni (Stran­ka De­mok­rats­ke Aken­je) SDA kur­du. Böy­le­ce Bos­na Her­sek'te sos­yal de­mok­ra­tik­leş­me sü­re­ci baş­la­mış ve çok par­ti­li sis­tem­le ta­nı­şıl­mış ol­du. 18 Ka­sım 1990 ta­ri­hin­de ya­pı­lan ilk çok par­ti­li se­çim­ler­de par­la­men­to­da­ki top­lam 240 mil­let­ve­kil­li­ğin­den 86'sı­nı, Bos­na Her­sek Cum­hu­ri­ye­ti­nin Baş­kan­lı­ğı­nı ve 7 üye­li­ğin 3'ünü ka­zan­dı. Se­çim­ler so­nun­da De­mok­ra­tik Ha­re­ket Par­ti­si SDA ve Hır­vat De­mok­ra­tik Bir­lik Par­ti­si (Hrvats­ka De­mok­nats­ka Za­yed­ni­ca) HDZ ve Sırp De­mok­ra­tik Par­ti­si (Sırp­ska De­mok­rats­ka Stran­ka) SDS koa­lis­yon hü­kü­me­ti ku­rul­du. An­cak ta­ma­men bir­bi­rin­den fark­lı üç gö­rüş se­be­biy­le hü­kü­met hiç­bir za­man gö­rev ya­pa­ma­dı. Sırp li­de­ri Mi­lo­se­viç ile Hır­vat Cum­hu­ri­ye­ti Baş­ba­ka­nı Fran­jo Tudj­man, Bos­na-Her­sek'i böl­mek için giz­li­ce an­laş­tı. 29 Şu­bat ve 1 Mart 1992 ta­ri­hin­de re­fe­ran­dum ya­pıl­dı. Re­fe­ran­du­ma yüz­de 63 ka­tı­lım ol­du. Ve halk Bos­na Her­sek'in özerk­li­ği ve ba­ğım­sız­lı­ğı­na oy ver­di. Av­ru­pa Bir­li­ği Bos­na Her­sek'in ba­ğım­sız­lı­ğı­nı 6 Ni­san 1992'de ka­bul et­ti. Bos­na­lı Sırp­la­rın li­de­ri ve sa­vaş suç­lu­su Ka­rad­ziç ile Sır­bis­tan li­de­ri re­fe­ran­du­mu ve ba­ğım­sız­lı­ğı ka­bul et­me­di­ler. Mi­lo­se­viç ve Ka­rad­ziç Bos­na­lı Müs­lü­man­la­ra as­ke­rî sal­dı­rı­ya geç­ti­ler. Bos­na Her­sek Cum­hu­ri­ye­ti, or­du­su­nu ve sa­vaş hü­kü­me­ti­ni kur­ma ka­ra­rı al­dı. 2 Ma­yıs 1992'de Liz­bon'da ya­pı­lan ba­rış gö­rüş­me­le­rin­den dö­nen Ali­ya İz­zet­be­go­viç, Baş­ba­kan Yar­dım­cı­sı Zlat­ko La­gumd­zi­za ve ter­cü­man Sa­bi­na, Sa­ray­bos­na Ha­va­ala­nın­da tu­tuk­la­nın­ca sa­vaş baş­la­dı. Bos­na Her­sek'e ya­pı­lan sal­dı­rı­lar­da has­ta­ha­ne­ler, morg­lar, me­zar­lık­lar, cad­de­ler hat­ta Ko­va­çi Par­kı ce­set­ler­le dol­du. Ali­ya İz­zet­be­go­viç giz­li­ce or­du­yu si­lah­lan­dır­dı. Müs­lü­man­lar ye­ni­den Bos­na Her­sek'e ha­kim olun­ca 1 mil­yon ki­şi­nin Bos­na- Her­sek'i terk et­me­si­ne en az 250 bin Müs­lü­ma­nın kat­li­ne se­yir­ci ka­lan ABD dev­re­ye gir­di ve 21 Ka­sım 1995 ta­ri­hin­de Day­ton An­laş­ma­sı­nın im­za­lan­ma­sı ile sa­vaş so­na er­di.