İran'daki deprem
Paylaşılan acılar azalır, sevinçler artar... İran'daki deprem son 10 yılın dünyadaki en büyük deprem felaketidir. "İpek Yolu"nun önemli merkezlerinden 2 bin yıllık bir tarihi bulunan "Bem" (Bam) kenti 26 Aralık'ta saat 05.28'de insanlar uykuda iken vuku bulan bir depremle sarsıldı. Ölü sayısı 40 bine yaralı sayısı 50 bine yaklaştı. Kaldı ki kentin nüfusu 90 bindir. Depremin büyüklüğü İran'a göre Richter ölçeğiyle (6.8), ABD'ye göre (6.7) ve artçı deprem (5.3) olmuştur. Kentin en az yüzde 70'i yıkılmıştır. Bem kenti hurma ve palmiye bahçeleri ile meşhur; her yıl en az 100 bin turistin ziyaret ettiği ve 180 bin metrekarelik 18.5 m uzunlukta 6-7 metre yükseklikte surlarla çevrili, 5 katlı, 67 kuleli dünyanın en eski kerpiç yapısı görünümündedir. Kale, Sasaniler devrinde (224-651) yapıldı. "Ergue Bem" Bu kerpiç kale UNESCO tarafından dünya kültürel mirası olarak ilan edilmiş idi. 20 saniye süren deprem, arkasından 8 saniye süren artçı, kale ve kenti yıkmaya yetti. Deprem bir kenti yok etti. Bem kenti Sultan Alparslan'ın kardeşi "Kara Kavurd Bey" tarafından kuruldu. KentteTürkmenler çoğunluktadır. Kermen (Kirman) eyaletinde ve Barez-Kabudi Sıradağları arasında geniş ova üzerinde, 4 mevsimin yaşandığı bir bölgedir. 11. asırda Müslüman Arapların, Selçukluların, Safevilerin ve 1772'de Afganistan'ın idaresinde oldu. Bilahare İran'ın sınırları içine dahil oldu. Çimento yerine çöl kumu! Adını bir efsaneden alan Bam, patlama sesidir. (Bam, bum) "Bam" kentinde olan depremin şiddeti, "Gölcük depremi"nden 11 kat küçük ve son günlerde olan California depreminden 2 kat büyüktür. Deprem "Zagros kırığı" üzerinde 33 bin metre derinlikte olup, kırık uzunluğu 26 km'dir. Yer çekirdeğine vurma gücü 6 milyar x katrilyon ton enerjidir. Zayiatın fazla oluşu binaların (saman-balçık-pamilye) kerpiç olmasıdır. Çimento yerine çöl kumu, demir yerine palmiye ağacı kullanılmıştır. Beton binalar yıkıldığında boşluk kalır ve 72 saat enkazdan hava alınır. Ancak en fazla 3 katlı binaların bulunduğu kentte kerpiç binaların yıkılıp kuma dönüşmesi ve ardından oluşan toz, insanların havasızlıktan boğularak ölmelerine neden oldu. Deprem sonrası faaliyetler: Deprem sonrasında 16 ülkeden en az 400 kişilik (kurtarma ekibi) geldi. Bunlar arasında ABD'den 140 kişilik bir ekip, Türkiye'den 160 personel çoğu sağlık ekibi, 6 uçak ile 40 ton yardım 6 ton ilaç malzemesi gitti. Seyyar ameliyathane kurdular. Ayrıca Türkiye 6 TIR ile insani yardım ve 500 milyar TL yardım etti. 7600 kişiyi iskan edecek 700 prefabrike konut ile 800 konteyner yardımı için teklif edildi. 400 kurtarma ekibi ve 30 köpek ile 2 bine yakın kişi enkaz altından canlı olarak çıkarıldı. 72 saat geçince faaliyet durdu. 23 yıldan sonra ilk defa, ABD uçağı İran'a indi. Deprem öncesi harcanacak 1 kuruş deprem esnasında yüzlerce binlerce misli geri döner. Bam'ı toplu mezara dönüştüren, binaların çöl kumu oluşudur. Gecenin -6 derece ayazı (soğuk) sokaklarda ağlayan çocuklarla dolu oluşu yürekleri parçaladı. Periler kenti, tamamı ve tarihi yok oldu. Ve adeta mezarkent oldu. Cezaevlerinden 800 mahkum kaçtı. (Ölenlerin dışında) 4 yaşında ölen (Nazenin) gece yatarken babasını 4 defa öptü. Belki bir daha seni göremem dedi ve öyle oldu. 45 uçak ile gelen yardım malzemesinin büyük bir kısmını civar kentlerden gelen yağmacılar yağma ettiler ve kurtarma ekiplerini taciz ederek yıkılan evleri yağma etmek istediler. Zaten her depremde yağmalama ve yolsuzluk en büyük derttir.