Karahanlı Devleti

Karahanlı Devleti 9. Asırda Orta Asya'da güçlü bir devlet halini aldı. 10. Yüzyılda Satuk Buğra Han'ın İslamiyeti devletin resmî dîni ilan etmesiyle Orta Asya'da ilk Müslüman Türk Devleti kurulmuş oldu. Satuk Buğra Han ile birlikte 200 bin Türk ailesi İslamiyeti kabul etti.

Karahanlılar İslamiyeti sadece seçmekle kalmadı onun Türk boylarına duyurulması görevini de üstlendi. Kaşgar bölgesinde İslamiyet adına kapsamlı çalışmalar yapıldı. Eşsiz eserler yazıldı. Dönemin en önemli kitapları arasında Yusuf Has Hacip'in Kutadgu Bilik (Mutlu Kılan Bilgi) adlı eseri ile Kaşgarlı Mahmud'un "Divan-ı Lügat-ı Türk" adlı eserleri vardır. Bu eserlerden birincisi devlet yönetimini ikincisi ise dil bilimini anlatmaktadır.

İslamiyet Türklere yeni ufuklar açmıştır. 11. Yüzyıl, Türklerin İslam Dünyasında gün geçtikçe güçlendiği bir dönem oldu. Bazı tarihçilere göre: Sevgili ve Şerefli Peygamber Efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) "İleride bu ümmetin efendisi Türkler olacaktır" şeklinde hadis-i şerifi vardır.

Karahanlılar devri özellikle Türk kültür ve sanat tarihi bakımından önem taşır. Bu dönemde yerleşim merkezlerinde camiler, köprüler, kervansaraylar ve çeşitli sosyal tesisler yapıldı. Buhara ve Semerkand ilim merkezi oldu. Türk dilinde büyük bir gelişme yaşandı. İlk Türk mutasavvıfı Ahmed Yesevi (kuddise sirruh) Karahanlılar devrinde yaşamıştır.

Orta Asya ve Anadolu'daki evliyaların çoğu Ahmed Yesevi hazretlerinin talebesidir. Bu talebeler vasıtasıyla İslamiyet Anadolu'da yayılmıştır. Ve de Türk birliği kurulmuştur. 

Karahanlı Devleti 13. Yüzyılın ilk çeyreğine kadar ayakta kaldı. Moğol istilası ile tarih sahnesindeki yerini aldı.

Gazneliler: Gazneliler devlet adını Doğu Afganistan'da bulunan başkentleri Gazze'den almıştır. Çağının en güçlü devletlerinden biri oldu. 997 yılında Gazneli Mahmud'un iktidara gelmesiyle en parlak çağını yaşamış, İslamiyeti yaymak için son derece çalışmıştır. Hindistan'a 17 defa sefer yapmıştır. Devlet sınırları Toharistan, Maveraünnehir, Pencap, Multan, Sind ve Hindistan'ın kuzeyidir.

Bugünkü Pakistan'ın temeli o günlerde atılmıştır. Gazneli Mahmud'un İslamiyeti tebliğ ve yaymadaki başarısı üzerine Bağdat'taki Halife ona sultan unvanını verdi. Şüphesiz Gazneli Mahmud Türk İslam tarihinin en büyük şahsiyetlerinden biridir.

Türk düşünürleri Ebu Reyhan olsun, El Birûni olsun, Şahname'nin yazarı Firdevsi olsun hep Gazneli Mahmud devrinde yaşamıştır. Kendisinden sonra yerine oğlu Sultan Mesud geçmiştir. Daha sonra Dandanakan Savaşı ile Tuğrul ve Çağrı Beyler (Oğuzlar) yenilmiştir. Böylece Selçuklu hakimiyetine geçmiştir...