Kuzey İttifakı

Okuyucularım son günlerde askeri başarılarına şahit olduğumuz, Kâbil dahil Afganistan'ın önemli kentlerini Taliban'ın elinden alan "Kuzey İttifakı"nı çok soruyorlar. Efendim, Kuzey İttifakı geçmişte Kâbil için birbiriyle savaşan, farklı etnik gruplardan meydana gelen Taliban'a karşı kurulan askeri ve siyasi bir muhalefet cephesidir. (Tacik-Özbek-Hazara) nüfusunu temsil eden koalisyonun siyasi lideri Tacik asıllı eski devlet başkanı Burhaneddin Rabbani'dir. Birleşmiş Milletler onu Afganistan'ın Devlet Başkanı olarak tanımaktadır. Fakat asıl lider 9 Eylül 2001 tarihinde CIA ve Taliban işbirliği ile öldürülen efsane komutan Mühendis Ahmed Şah Mes'ud'dur. Rusları Panjir Vadisinde 7 defa hezimete uğratmıştır. Şah Mes'ud'un öldürülmesiyle Kuzey İttifakı'nın dağılacağı sanılıyordu. Ama yerine geçen General Fehim de başarılı oldu. ABD'nin hava desteği, Rusya'nın yüz tank takviyesi ve Taliban'ın bazı yerlerden savaşmadan çekilmesi ile Taliban'ın elindeki bölgelerin en az yarısı Kuzey İttifakı'nın eline geçti. Kuzey İttifakı'nın sicili, insan hakları kuruluşlarına göre iyi değil. Komünist rejim sona erdiğinde Kabil'e giren bu güçler birbiriyle savaşmışlardı. Peki bu gruplar hangileridir, liderleri kimlerdir? Şura-i Nazari "Penşir Aslanı" olarak efsaneleşen Ahmed Şah Mes'ud tarafından kurulan askeri-siyasi bir gruptur. Sadece Panjir Vadisinde 20 bin askeri vardır. Şah Mes'ud'un şehit edilmesinden sonra liderliğe General Muhammed Haşim Fehim geçti. Etnik Taciklerdir. Cümbüş-i Milli (Milli İslâmi Hareket) Özbek General Abdül Raşid Dostum tarafından 1991'de kuruldu. Sünni Özbek tabana dayanır. Dostum bir zamanlar Komünist rejimin komutanlarındandı. Taliban 1998'de kuzeyi ele geçirdiğinde ülkeyi terk etti. Son harekatla Mezar-ı Şerif'i ele geçirdi. Muhammed Üstad Atta (Etnik Tacik) Mezar-ı Şerif'in alınmasında Dostum saflarına katıldı. İsmail Han (Etnik Tacik) Herat'ın eski valisi. Herat'ın ele geçirilmesinde rol oynadı ve Dostum ile birleşti. Cemiyet-i İslâmi Kâbil Üniversitesinde İslâm Hukuku dersini veren Burhaneddin Rabbani tarafından 1973 yılında kuruldu. Tacik kökenlidir. 1996 yılında Kâbil'den atılmıştı. Hizb-i Vahdet Kerim Halili liderliğinde Şii kökenli sekiz gerilla grubundan ibarettir. Hazara kökenlidir. Taliban tarafından 1998'de Orta Afganistan'dan sürüldü. Hazaracat'ta güçlü idi. Bamiyan kentini ele geçirdi. İttifak dışı kuruluşlar: İttihad-ı İslâmi Abdürrab Resul Seyyaf, Kâbil Üniversitesinde eski İslâm Hukuku profesörü idi. S. Arabistan'ın desteği ile kuruldu. Hizb-i İslâm Gülbeddin Hikmetyar liderliğindedir. İran yanlısıdır. ABD'nin işgaline karşı çıkarak Kuzey İttifakı'ndan ayrıldı. Taliban Molla Ömer'in liderliğini yaptığı grup ABD ve Pakistan'ın yardımı ile kuruldu. Afganistan'da savaşan ve şu anda Rus ordusunun zırhlı birlikler komutanı olan Orgeneral Sergey Magev'e göre: "Taliban önde gelen kentlerden hızla çekiliyor. Bu da silah ve asker gücünü korumaya çalıştığını gösteriyor. Böylece gerilla savaşını yürütecek güçleri olacak ve savaş uzun sürecek."