Suriye'den kimyevi "balans" ayarı

Esed, dünyanın en büyük 4. kimyasal silah deposuna sahip. Bu stoklar, bölge ülkeleri ve küresel güç odakları için endişe kaynağı. Rejimin giderayak bu silahları para karşılığı yanlış ellere teslim etmesinin "insanlık" için faturası ağır olabilir.

Kimyasal saldırı Akdeniz'de hareketliliği arttırdı. ABD Doğu Akdeniz'e dördüncü savaş gemisini konuşlandırdı. BM yetkilisi kimyasal saldırıyı araştırmak için bölgeye gitti. Suriye'ye askerî müdahale seçeneği masada duruyor. Ancak Suriye çatlağı, Güvenlik Konseyini ikiye ayırdıkça küresel planda "ortak" duruş sergileme ihtimali yok gibi.

Bugünkü Suriye, Ortadoğu'nun küçük modelini andırıyor. Bu modelin gelecekte taşıyacağı "siyasi" maske ABD ve Rusya kadar müttefikleri de rahatsız ediyor. Bölgede kartlar yeniden karılırken, çatışmadan ziyade Esed sonrası dönem kafaları kurcalıyor. Her aktör, yeni dönemin parametrelerine göre bölgesel duruşuna ayar çekiyor. Ancak, kimsenin uzun soluklu silahlı çatışmayı göze alacak hali yok.

ABD, Suriye konusunda genelde perde arkasında kaldı. Şam politikasını müttefikleri üzerinden bölgeye ihraç etti. Bu suskunluğun temelinde, oğul Bush'un bölge halkları nezdinde nefretle anılması ve Irak harekâtı sonrası ABD'nin sürüklendiği ekonomik darboğaz var. Bu yüzden Obama, bölgedeki Amerikan karşıtı duyguları kışkırtmaktan çekiniyor.

Rusya, Sovyet mirası birinci ligden düşmeme derdinde. Suriye'den yana taraf. BM'de, her şekilde ağırlığını hissettiriyor. Suriye politikasının kilit taşı Tartus Üssü. Bu üsten Akdeniz, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı gibi uluslararası deniz yollarındaki gelişmeleri yakından izliyor. Esed, Rusya için silah satışında iyi bir müşteridir. Moskova, rejim düşerse silah pazarıyla birlikte bölgedeki tek üssünü kaybedecek.

Siyasi uçuruma rağmen Rusya ile ABD arasındaki tek ortak nokta, rejim düştüğü anda ulusal güvenliklerine tehdit olarak algıladıkları el-Kaide türevi radikal hareketlerin iktidarda yer alması ya da bölgede daha aktif hale gelmesidir. İsrail de uzun soluklu bir askerî müdahaleye benzer sebeplerle sıcak bakmıyor. Esed sonrası kaotik ortamın el-Kaide ya da benzerlerini iktidara monte etmesi ihtimali İsrail'in uykularını kaçırıyor.