Hayânın en kıymetlisi...

Peygamber efendimiz, "Allahü teâlâdan hayâ ediniz!" buyurdu. Haya, çirkin şey yapmaktan, ayıplanmaktan çekinmektir. Allahü teâlâdan hayâ etmek, nefsin kötü isteklerini terketmek, dinin emirlerini yerine getirmek demektir. Hayâsı çok olan, Allahü teâlâdan korkar, O'nun râzı olmadığı işlerden sözlerden kaçınır. Resulullah , "Hayâ îmandandır. Fuhuş söylemek cefâdandır. imân Cennete, cefâ Cehenneme götürür" buyurdu. Hayâ ile iman birlikte bulunur. Biri yok olunca diğeri de yok olur. Kadının hayâsı erkeğin hayâsından dokuz kat daha fazladır. Efendimiz, "Fuhuş insanın lekesi, hayâ zînetidir" buyuruldu. Hayânın en kıymetlisi, Allahü teâlâdan utanmaktır. Ondan sonra Peygamber efendimizden hayâdır. Daha sonra insanlardan hayâ etmek gelir. Abdullah bin Mes'ud hazretleri anlatır: Resul aleyhisselam, bir gün, "Yüce Allah'tan hakkıyle, gerçek hayâ ile hayâ ediniz!" buyurdu. "Ya Resulallah! Allah'a hamd olsun ki, biz, Allah'tan hayâ ediyoruz!" dedik. Resul aleyhisselam "Hayâ etmek, böyle değildir. Fakat, Allah'dan hakkıyle Hayâ etmek: Başı ve başın taşıdığı uzuvları, karnı ve karnın içine doldurduğu uzuvları haramdan korumak, ölümü ve toprak altında çürümeyi hatırda tutmaktır. Ahireti dileyen kişi de, dünya hayatının zinetini bırakır. İşte, kim, böyle yaparsa, yüce Allah'tan hakkıyle, gerçek hayâ ile hayâ etmiş olur!" buyurdu. Peygamberimiz yine buyurdu ki: "Hiç şüphesiz, aziz ve celil olan Allah, bir kulu, helak etmek istediği zaman, ondan, hayâyı çeker alır. Hayâyı çekip alınca, o kul, ancak hayasız ve menfur olur. Menfur olduğu zaman, kendisinden, emniyet kaldırılır. Emniyet kaldırılınca, o, ancak hain olur. Hain olduğu zaman, kendisinden, rahmet kaldırılır. Rahmet kaldırılınca, o, ancak lanete uğrar, mel'un olur. Lanete uğradığı ve mel'un olduğu zaman da, kendisinin İslamiyetle olan bağlantısı koparılır!" Peygamberimiz, her iyilikte olduğu gibi, hayâ hususunda da, insanların en üstün Hayâlısı, en utangacı idi. Görülmesinden, açılmasından sakınılan şeylere de, insanların, gözünü en çok yumanı idi. Ebu Saidülhudri der ki: "Peygamber aleyhisselam, kendi köşesine çekilmiş Müslüman bakire kızdan daha hayâlı ve utangaçtı. Bir şeyden hoşlanmadı mı, onu, yüzünden anlardık."