Her canlıya merhamet

İnsanlara olduğu gibi diğer canlılara da merhamet etmelidir. Mûsâ aleyhisselâma cenâb-ı Hak sordu: "Yâ Mûsâ, sana Peygamberlik vermeme sebeb olan şeyi biliyor musun?" Mûsâ aleyhisselâm hayır dedi. Hak teâlâ buyurdu ki, "Sen bir gün koyun güdüyordun. Bir koyun sürüden ayrılarak kaçtı. Sen onu sürüye katmak için arkasından yürüdün. Bir hayli yol gittin. Hem sen ve hem de koyun yoruldu. Nihâyet koyunu yakaladığın ve şöylece hitâb eyledin: Ey koyun, ne zorun vardı da, böylece hem kendini ve hem de beni zahmete soktun ve her ikimizi de yordun? Hâlbuki, o ânda son derece yorgun ve hiddetli idin. İşte, o hiddetli ve gazablı zamanında hırsını yenip rıfk ile ya'nî güzellikle muâmele ettiğin için, sana Peygamberlik derecesini ihsân eyledim." Hazret-i Mûsâ aleyhisselâm, Allahü teâlâya sordu: Yâ Rabbî! Birbiri ile dargın olan iki kişiyi barışdıran ve Senin rızânı bulmak için zulmetmeyen kimseye ne ecr verirsin? Hak teâlâ buyurdu ki, "Kıyâmet gününde onlara selâmet verir, korktuğu şeylerden emîn eder, umduğu şeylerle şereflendiririm." Fakîrlere merhamet ile muâmele etmeli, zenginlere ise zenginlikleri için tevâzu göstermemelidir. Din düşmanlarını, islâmiyyeti beğenmeyenleri, alay edenleri sevmemeli ki, kıyâmet gününde selâmet ve saâdet bulunsun. İnsan kendini başkalarından üstün görmemelidir. Bir çocuk gördüğün zaman, bunun günahı yoktur, benim günahım vardır. Binâenaleyh bu çocuk benden dahâ fazîletlidir. Bir yaşlı müslüman gördüğün zaman, bu benden dahâ fazla ibâdet eylemişdir, binâenaleyh benden daha fazîletlidir. Bir islâm âlimi görünce, ben câhilim, bu benden ziyâde âlimdir, öyle ise, benden daha fazîletlidir. Bir câhil görünce, bu bilmeden günah işler. Fakat ben bilerek işlerim, öyle ise, bu benden efdaldir. Bir kâfir görsen, olur ki, dünyadan iman ile gider. Benim imanla gidip gitmeyeceğim ise belli değildir, diye düşünmelidir. Müslümanlara karşı kibir yapmazsan, Hak teâlâ indinde yüksek derecelere vâsıl olursun. Peygamber efendimiz, "O kimseye bakma ki, dinde senden aşağıdır, zîrâ kendini beğenip, helâk olursun. Dinde senden yukarısına bak ki, senden hayırlıdır. Malı çok olana bakma ki, Allahın kısmetine gazab edersin. Şu kimseye bak ki, yiyeceğini zahmet çekerek alın teri ile hâzırlar, o zaman da, Hak teâlânın sana verdiği ni'mete şükredersin" buyurdu.