İlmi ile amel etmeyenin hali

İlim sâhibi, yani din bilgilerini öğrenen kimse, yâ sonsuz saadete kavuşur, yâhud nihâyetsiz felâkete düçar olur. Hadîs-i şerifte, "Cehennemde azâb çekenlerden bazıları, kötü kokular yayar. Bu koku diğerlerine ateşten daha fazla azâb verir. Sen ne günah işledin ki, böyle pis koku çıkarıyorsun denilince, ben din adamı idim. Bildiklerimi yapmazdım der" buyuruldu. Hadîs-i şerifte, "Kıyâmet günü azâbların en şiddetlisi, ilmi kendisine faydalı olmıyan din adamınadır" buyuruldu. Bunun için, münâfıklar, yani Müslüman görünen kâfirler, Cehennemin dibine gideceklerdir. Çünkü, bunlar işittikleri, bildikleri hâlde, inâd ederek, kâfir olmuşlardır. Ebûdderdâ "radıyallahü teâlâ anh" diyor ki: "İlmi ile âmil olmıyan din adamına âlim denilmez." İblîs, bütün dinleri biliyordu. Fakat ilmi ile amel etmedi. Çölde kalan kimsenin yanında on adet kılıç ve çeşitli silâhlar bulunsa, bunları kullanmasını iyi bilse ve çok cesûr olsa, kendisine hücûm eden arslana karşı kullanmadıkça, bu silâhların faydasi olur mu? Elbette olmaz. Bunun gibi, din bilgilerinden yüzbin mes'ele öğrense, bunları kullanmadıkça, faydalarını görmez. Hasta olan kimse de, derdinin en faydalı ilâcı bulunsa, kullanmadıkça, faydasını görmez. "Âhir zamanda ibâdet edenlerin çoğu din câhili olacaktır. Din adamlarının çoğu da fâsık olacaktır" hadîs-i şerîfinde bildirilen fâsık din adamları, dünyalık ele geçirmek için, hükûmet adamları arasına karışacaklardır. Süfyân-ı Sevrî diyor ki, Cehennemde ateşten bir vâdî vardır. Bu vâdîde, riyâkâr hâfızlar azâb göreceklerdir. Yine Süfyân diyor ki: "İlimde o kadar ilerledim ki, bir âyet-i kerîmeye otuzüç türlü mana veriyordum. Sultânın ziyâfetine gittim. Yediğim lokmaların tesîri ile bildiklerimin hepsini unuttum." Muhammed bin Seleme diyor ki: "Dünya menfaati için hükûmet adamlarının kapısında bekliyen bir hâfızın hâli, pislik üzerine konmuş olan sineğin hâlinden daha kötüdür." "İslâmiyet her tarafa yayılacaktır. Hattâ, islâm tâcirleri, ticâret için büyük denizlerde serbest yolculuk yapacaklar ve gâzilerin atları başka memleketlere yayılacaklardır. Sonra, hâfızlar türeyecek, benden daha iyi okuyan var mı? Benden daha çok bilen var mı? diyeceklerdir. Cehennemin odunları bunlardır" hadîs-i şerîfinden anlaşılıyor ki, riyâ ile okumaları ve tekebbür etmeleri kendilerini Cehenneme sürükleyecektir.