Üç sınıf abid

Hazreti Ebû Bekir buyurdu ki, "Âbidler üç sınıftır. Her bir sınıfın alâmetleri vardır ki, o alâmetler ile bilinir. Bir sınıfı, Allahü teâlâya korku yolu ile ibâdet ederler. Bir sınıfı, ümit yolu ile ibâdet ederler. Bir sınıfı, muhabbet yolu ile ibâdet ederler. Birinci sınıf için üç alâmet vardır: Sevdiği nesneyi bağışlar. Rabbinin râzı olmasına, nefsinin gadabını değişmez. Herhâlükârda Rabbinin emrini yapıp, nehyinden kaçar. İkinci sınıf için de üç alâmet vardır: Kendi nefsini hakîr, aşağı görür. Yaptığı ihsânı kıymetsiz bulur. Akranlarını üstün görür. Üçüncü sınıf için de üç alâmet vardır: Herhâlükârda insanlara rehber olur. Bütün insanların cömerdi olur. Allahü teâlâya, halkın tamamının hakkında hüsn-i zannı olur." Hazreti Ömer buyurdu ki: "İblîsin zürriyetinde dokuz nefer vardır ki şunlardır: Zenbûr; sokağa, kötü kimselere sevkeder. Vetin; kötülüklere yönlendirir. Evân; sultânları haksızlıklara sevkeder . Hefâf; içkiye alıştırır. Mürre; mizmârlığa, çalgıcılığa sevkeder. Lekûs, Mecusî'nin, kâfirin arkadaşıdır. Müsavvit; yalan haberler yayar. Dâsim, evlerde fitne fasat yayar. Eğer bir şahıs evine geldiğinde, Allahü teâlânın İsm-i şerîfini zikretmezse, o kişi ile hanımı arasında düşmanlık ve münakaşa vâki olur. Velhân; abdestte, namazda ve diğer ibâdetlerde vesvese verir." Hazreti Osmân buyurdu ki: "Bir kimse beş vakit namazını vaktinde, devamlı kılsa, Allahü teâlâ ona dokuz ikrâmda bulunur. Allahü teâlâ o kimseyi sever. Bedeni sıhhatli olur. Melekler onu korurlar. Onun evine bereket nâzil olur. Sâlihlerin sîmâsi, yüzünde görünür. Allahü teâlâ, onun kalbini yumuşak kılar. Sırattan şimşek gibi geçer. Allahü teâlâ onu Cehennem'den korur. "Onlar üzerine korku ve hüzün dahî olmaz" kelâmı ile medhedilenler ile berâber olur." Hazreti Ali buyurdu ki: "Huşû olmayan namazda hayır yoktur. Boş söz konuşulmanın terk edilmediği oruçta hayır yoktur. Dikkat etmeden, hürmet göstermeden Kur'ân-ı kerîm okumakta hayır yoktur. Vera olmayan ilimde hayır yoktur. Sehâ, cömertlik olmayan malda, zenginlikte hayır yoktur. Devamlı olmayan nimette hayır yoktur. İhlâs ve tazim olmayan duada hayır yoktur." Hazreti Osman buyurdu ki: "Âriflerin alâmeti sekizdir: Kalbi, korku ve ümit iledir. Dili, hamd ve senâ iledir. Gözleri hayâ ve ağlama iledir. İrâdesi dünyayı terk etmek ve Allahü teâlânın rızâsını kazanmaktır."