Varlıkta sabır daha kıymetlidir...

Süleyman aleyhisselâm başkalarına çeşitli yemekler yedirir, fakat kendisi kuru ekmekle kifâyet ederdi. Var olana sabır, yok olana sabırdan daha kıymetlidir. Bunun için Allahü teâlâ Resûl aleyhisselama dünyayı bazan genişletti. Bazan da daralttı. Zaman gelir bolluk içinde olur, zaman gelir açlıktan karnı üzerine taş basarlardı. Sıkıntı ve meşakketleri enbiyâsına, evliyâsına, sonra da derecelerine göre, herkese verdi. Bunların hepsi âhıretteki derecelerini yükseltmek içindi. Çocuğunu korumak için, şefkatli bir annenin çocuğundan bazı yemekleri men etmesi hattâ ona ilâç ve tedâvinin acılığını tattırmasına benzer. Büyükler hep zarûri miktar ile ve buna yakın ihtiyaç ile yetinmişlerdir. Orta hâlde bile bulunmamışlardır. İnsanın dünyaya bağlılığı iki yönden olur. Birincisi dünyayı sevmesi âdeta ona köle olmasıdır. Bu, kalb ile olur. Kalb ile dünyayı seven kimsede kibir, ucub, hıyanet, hased, riyâ sû'i zan, yaltaklanma övgüyü sevme gibi vasıflarla kendini gösterir. Buna bâtınî bağlılık denir. Zîhirî bağlılık ise, dünyanın zevk sefâsına dalmaktır. Dünyaya bağlılığın diğer yönü ise, bedenîdir. Bedenî ihtiyaçlarını temin etmek için, âhıreti unutup tamamen dünya ile meşgûliyetidir. İnsanların, nereden geldiğini, nereye gideceğini yaratanını, unutması hep bu iki alâka yüzünden olur. Yâni kalbin dünyayı sevmesi bedenin dünyalık ile meşgûl olmasıdır. İnsan kendini yaratanı, dünyanın yaratılış hikmetlerini tam anlayabilseydi, sadece Allaha ulaştıracak yolda lâzım olacak şeyleri tedârik etmekle uğraşırdı. Bunun dışında başka şeylerle vakit geçirmezdi. İnsanların bir kısmı, saâdeti servette, parada zannetti. Toplayıp yığdılar. Fakat cimrilikten dolayı doyasıya yiyip içemediler. Ölünceye kadar günleri böyle geçti. Bir kısmı da, mevki, makam sahibi olmakla, saâdete kavuşacağını sandı. İnsanları emri altında çalıştırmayı, onlara emirler, tâlimatlar vermeyi büyük zevk edindiler. Böylece bu dünyalık zevkler, hepsini Allah'tan alıkoydu. Gerçek saâdetten mahrum kaldılar. Ebedî felâkete düçâr oldular.