ABD ve biz

Dünyanın gözü ABD'de. Nasıl olmasın ki? Bağımlılık durumu var. Ya ABD hisse senedi almış, ya da yatırımını dolarla yapmış. Bir şekilde Sam Amca'ya göbek bağıyla bağlı yani. Kimin cebine elini atsan dolar çıkıyor. Ülkelerin merkez bankalarından tutun da dağdaki çobana kadar herkes dolarcı. Bu da ABD'ye karşılıksız para basma imkânı veriyor tabii. Bas parayı bak keyfine! 100 dolarlık bir banknotun maliyeti nedir ki? 20, bilemedin 25 sent! Bir de ABD Hazinesi'nin "hisse senedi" durumu var tabii. O da tıpkı dolar gibi. Anlı şanlı ülkelerin hepsi paracıklarını ABD senedine yatırmış durumda. Çin mesela; 1 trilyon 200 milyar dolar tutarında ABD Hazine Senedi tutuyor kasasında. 900 milyar dolarlık kağıt da Japonya'da. Diğer ülkeler de ilave edildiğinde 4 trilyon 500 milyar dolar ediyor değişik ülkelerin sahip olduğu ABD bonosu miktarı. ABD ekonomisi malum, 15 trilyon dolarlık milli geliriyle dünyanın en büyük ekonomisi. Tıpkı milli geliri gibi borcu da büyük; tamı tamına 14.3 trilyon dolar. Bunun dediğim gibi 4.5 trilyon doları diğer ülkelere olan borcu. 6.2 trilyon doları ise Merkez Bankası (FED) ve kamu fonlarına, 3.6 trilyon doları da banka ve sigorta fonlarına edilen borç. Hakeza cari açık. O da öyle. Sam Amca'nın şanına yakışır bir açık veriyor ABD her sene. Bu seneki açığın 1 trilyon 600 milyar dolar olması bekleniyor mesela. İşin garibi ne biliyor musunuz? ABD hâlâ rahat borçlanabiliyor! Kritik soru şu: "ABD gün gelir borç bulmakta zorlanır ve çöker mi?" Hemen söyleyeyim; bunun hiçbirisi olmaz. Olmaz çünkü ABD batarsa, diğerleri boğulur! Kim ister? Dolayısıyla, tüm ülkeler el birliği edip ABD ekonomisini ayakta tutmaya mecbur. Zaten seferber olmuş durumdalar. ABD'nin 3 A'lı kredi notundan bir A düşünce dünya piyasası panikledi. Borsalar çöktü. Altın ve emtiadan başka gözdesi kalmadı yatırımcının. Dedim ya çok garip şeyler oluyor. Tamam, düşen ABD'nin kredi notu. Vurgunu yiyen neden diğer ülkeler oluyor? Aha Avrupa ülkeleri. Bellerini doğrultamıyorlar bir türlü. Neden? Kamu borçları kabardı. ABD gibi karşılıksız para da basamıyorlar. Hele Yunanistan, İspanya, İtalya gibi ülkeler sapır sapır dökülmeye başlayınca hepten başı ağrıdı Avrupa'nın. Gelelim Türkiye'ye. Türkiye 2008 Krizini farklı yaşadı. Kriz dünyada henüz sühunete kavuşmadı ama Türkiye az hasarla atlattı vartayı. İhracat pazarları daraldıysa da kredi vermek isteyen banka ve fon sayısı arttı. Yatırımcı kapıda. Türkiye'nin bu şansı kullanması lazım. Zaman akıllı proje zamanı. "Mega Kent" türü büyük projeleri vakit geçirmeden devreye sokup yatırım fonlarını ülkeye çekmesi lazım.