Çin eski Çin değil

Çin efsanesi bitiyor mu? Sanmam ama birçok şeyin değiştiğini söyleyebilirim; Türkiye açısından böyle en azından. Bu tezimi, İlhanlı Group Yönetim Kurulu Başkanı Feyzi İlhanlı'nın penceresinden bakarak açıklamaya çalışacağım. İlhanlı, "Çin'in bizim için fazla bir cazibesi kalmadı" dedi. Ezber bozan bir söz. Bu sözü Çin ile ticari ilişkisi olan, üstüne üstlük orada yatırım yapan bir iş adamı sarf eder de kulak kabartmaz mı insan? Can kulağıyla dinledim tabii. Feyzi İlhanlı aslen Diyarbakırlı. Diyarbakır'ın Silvan ilçesinden. Bunu bilhassa zikrediyorum, az sonra o konuya da temas edeceğim çünkü. 1990'lı yılların başında Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi'nde İlhanlı İplik Fabrikası'nı kuran Feyzi İlhanlı'nın 2000'li yıllarda da Çin serüveni başlıyor. Feiya nakış makinelerinin distribütörlüğünü alıp bu makineleri Türkiye'de satma girişimi yani. De... her şeyin bir yolu yöntemi var. Mevzuat, Türkiye'de Çin'de üretilen bir makineyi satmaya izin vermiyor. Bu da ister istemez, montaj yolunu açıyor İlhanlı'ya ve Original markasıyla Türkiye'de üretim sürecini başlatıyor. 20 milyon dolarlık bir yatırım yapıyor İlhanlı bu Original marka nakış makinesi üretimine. Feyzi İlhanlı Çin'i ve Kore'yi öğrendi ya... tutana aşk olsun. Güney Koreli kombi devi Kiturami firması ile anlaşıp ısıtma pazarında da bir yer buluyor kendine. Kiturami Kombi'nin kendine has bir özelliği var. Deprem sensörüne sahip. 17 Ağustos 1999 Depremi'nde ölümlerin önemli bir bölümü doğalgaz kaçağından dolayı yaşandı ya. İlhanlı'ya bu durum ilham veriyor ve Kiturami'ye yöneliyor. Gelelim, Çin'in cazibesinin bitip bitmediği meselesine. Feyzi İlhanlı "Biz bundan 15 sene önce Çin'e gittiğimizde, 50 dolar ücretle işçi çalıştırabiliyorduk" dedi. Şimdi 300 dolar ödemek gerekiyormuş aynı işçiye. O da vasıflı olsa! Çin'in iki cazibesi vardı. Bir, işçilik avantajı. İki, makinelerin ucuz olması. Üç, teşvik. İşçilik avantajı bitti. Geriye sadece makine fiyatları kaldı. "O halde" diyor İlhanlı. "Çin'de niye duralım? Kombi fabrikasını Diyarbakır'da kurarız olur biter." Hükümet'in açıkladığı son teşvikler İlhanlı Group'a ilaç gibi gelmiş yani. Ayrıca, Koreli ortak Kiturami firması da güle oynaya kabul etmiş bu teklifi. En az 20 milyon dolarlık bir yatırım düşünüyor İlhanlı ve Koreli ortağı. İlhanlı'nın perakende sektöründe de yatırımları var. 2006 yılında Beylikdüzü'nde bir outlet alışveriş merkezi açıyor grup. Adı "Da'Silva" bu alışveriş merkezinin. Diyarbakır'ın "Da"sı. Silvan'ın "Silva"sı. Diyarbakır'dan gelip İstanbul'un göbeğinde iş yeri açmanın da kendine göre zorluğu var. Bunu göğüslemek gerek! "Da'Silva, Leyla Zana'nın" diye bir şayia çıkıyor daha o günlerde. Gel de temizle. İsim değişikliğine gidiyorlar ve "Foks" yapıyorlar alışveriş merkezinin ismini. Feyzi İlhanlı, "Keşke" diye iç geçirdi. "Keşke, isim değişikliğine gitmeseydik. Sanki, suçluymuşuz gibi bir hava esti. Ne suçumuz, ne de böyle bir ortaklığımız vardı halbuki!" Çin'deki yatırımlarının toplamı 150 milyon doları bulan İlhanlı Group Türkiye'dekilerle birlikte 1 milyar dolarlık bir yatırım hedefliyor.