Mer­sin mo­ral­li, an­cak...

Geçen haf­ta so­nu Ak­de­niz Böl­ge­si ba­şa­rı­lı ih­ra­cat­çı­la­rı ödül tö­re­ni var­dı, Mer­sin'e git­tim. Salt ödül al­dık­la­rın­dan do­la­yı de­ğil, ger­çek­ten mo­ral­liy­di ih­ra­cat­çı­lar. Sa­na­yi­ci de öy­le. "Evet, kriz ko­nu­şu­lu­yor. En­di­şe de var. Fa­kat, ra­kam­lar fark­lı" di­yen Mer­sin Ti­ca­ret ve Sa­na­yi Oda­sı (MTSO) Baş­ka­nı Şe­ra­fet­tin Aşut, "İs­tih­dam­da dü­şüş yok bir ke­re. Ay­rı­ca, ih­ra­ca­ta ara ma­lı üre­ten fir­ma­la­rın üre­tim­le­ri art­tı" de­di. Her­ke­sin kriz­den do­la­yı ka­ra ka­ra dü­şün­dü­ğü bir dö­nem­de bun­la­rı duy­mak iyi ta­bi­i. Mer­sin se­ne­de 4 mil­yar 500 mil­yon do­lar ci­va­rın­da ih­ra­cat ger­çek­leş­ti­ren bir ili­miz. Son iki ay­da ih­ra­cat­ta yüz­de 5'lik bir dü­şüş ya­şan­mış. Yüz­de 41'den yüz­de 36'ya in­miş. Son iki haf­ta­da Mer­sin Li­ma­nı yük ka­pa­si­te­sin­de de yüz­de 5'lik dü­şüş söz ko­nu­su ama "Ka­ra yo­luy­la yap­tı­ğı­mız ih­ra­cat bu far­kı ka­pat­tı" de­di Aşut. Şe­ra­fet­tin Aşut'u ümit­li ko­nuş­tu­ran ana fak­tör şu: ABD ve Av­ru­pa pa­zar­la­rı da­ral­dı. Bu doğ­ru. An­cak, Su­ri­ye, Ür­dün, İran, Lib­ya, Fas ve Mı­sır gi­bi pa­zar­lar var ve Mer­sin­li ih­ra­cat­çı o pa­zar­la­ra yö­nel­miş. Mo­ral­le­ri­ni di­ri tu­tan da bu za­ten. Teks­til­de kıs­mî bir dü­şüş var­sa da onu pek önem­se­mi­yor­lar. Teks­til Mer­sin eko­no­mi­sin­de yüz­de 2-3 çün­kü. >> "Ye­ni ted­bir is­ti­yo­ruz" De­di­ğim gi­bi MTSO Baş­ka­nı Aşut ümit­liy­di ama Ak­de­niz İh­ra­cat­çı Bir­lik­le­ri (AKİB) Baş­kan­lar Ku­ru­lu Baş­ka­nı Bü­lent Ay­men'i pek mo­ral­li gör­me­dim. AKİB Mer­sin, Ada­na, Ha­tay, Ka­ra­man il­le­ri ih­ra­cat­çı­la­rı­nı ça­tı­sı al­tın­da top­la­yan bir bir­lik. Do­la­yı­sıy­la kap­sa­mı çok ge­niş ve için­de he­men her sek­tö­rü ba­rın­dı­rı­yor. De­mir çe­lik me­se­la. Zor du­rum­da. Ay­men, de­mir çe­lik fab­ri­ka­sın­da ka­pa­nan bir oca­ğın tek­rar fa­ali­ye­te geç­me­si için 7 ay bek­le­mek ge­rek­ti­ği­ne dik­kat çe­kip; "Bu sek­tö­rün cid­di sı­kın­tı­la­rı var" de­di. Ted­bir is­ti­yor ta­bi­i. Çin'in si­pa­riş­le­ri ip­tal et­me­sin­den do­la­yı mer­mer sek­tö­rü de zo­ra gir­miş. "IMF ile bun­dan 4 ay ön­ce stand by an­laş­ma­sı ya­pıl­mış ol­say­dı bu sı­kın­tı­la­rı nis­pe­ten ha­fif at­la­tır­dık" di­yen Ay­men ba­tı pa­za­rın­da uğ­ra­nan kay­bı Or­ta Do­ğu, Kör­fez ve Türk Cum­hu­ri­yet­le­rin­de­ki ye­ni pa­zar­lar­la te­la­fi et­me­ye ça­lış­tık­la­rı­na işa­ret et­ti ve "An­cak" de­di. "Hü­kü­met re­el sek­tö­re kay­nak ak­ta­rır­sa olur bu." Ay­men'in en­di­şe­le­ri pek de yer­siz de­ğil as­lın­da. Ak­de­niz Böl­ge­si'nde­ki sa­na­yi ku­ru­luş­la­rı­nın yüz­de 40'ı kü­çül­me yo­lu­na git­miş bi­le. İş­ten çı­ka­rı­lan iş­çi sa­yı­sı bin­den faz­la. Ay­men "İşi­miz ger­çek­ten zor" de­di ve ek­le­di: "Bu kri­zin ha­zi­ra­na ka­dar sü­re­ce­ği­ni dü­şü­nü­yo­ruz." >> Tüz­men'den Ha­bur müj­de­si Ak­de­niz İh­ra­cat­çı­sı­nın hiç şüp­he­siz en dert­li ol­du­ğu ko­nu­lar­dan bi­ri Ha­bur Güm­rük Ka­pı­sı. Bir TIR bir ay­da an­cak aşı­yor bin ki­lo­met­re­lik yo­lu. Dış ti­ca­ret­ten so­rum­lu Dev­let Ba­ka­nı Kür­şad Tüz­men, bü­tün zor­luk­la­ra rağ­men ümi­di­ni yi­tir­me­yen­le­rin en ba­şın­da ge­li­yor. "Her şey dur­sa, biz yi­ne yo­la de­vam ede­ce­ğiz" di­yen Tüz­men ih­ra­cat­çı­la­ra "Ha­bur Ka­pı­sı'nda­ki prob­le­mi ka­sım ayı için­de çö­zü­me ka­vuş­tu­ra­ca­ğız" müj­de­si­ni ver­di. Ay­rı­ca, yıl­da 5.5 mil­yar do­lar ih­ra­cat ya­tı­ğı­mız Irak'a ikin­ci ve üçün­cü güm­rük ka­pı­sı aç­mak için iki­li gö­rüş­me­le­rin hız­la de­vam et­ti­ği­ni de söy­le­di. Kür­şad Tüz­men Çin­li­ler­le Mer­sin'de or­tak tek­no­park ku­rul­du­ğu­nu ve aka­bin­de baş­ka Çin­li ya­tı­rım­cı­nın da böl­ge­ye ge­le­ce­ği­ni be­lir­te­rek; fi­nans­man ko­nu­sun­da şun­la­rı söy­le­di: "Exim­bank'a en az bir mil­yar do­lar ila­ve kay­nak ak­ta­rı­lı­yor. Ay­rı­ca, ih­ra­cat üze­rin­de­ki it­ha­lat bas­kı­sı da azal­dı. Geç­miş­te ih­ra­ca­tın it­ha­la­tı kar­şı­la­ma ora­nı yüz­de 74.1 idi. Şim­di yüz­de 61 bu oran. Da­ha faz­la kat­ma de­ğer de­mek bu." Ka­ra­bağ'la da bir ser­best ti­ca­ret an­laş­ma­sı yap­tık­la­rı­nın al­tı­nı çi­zen Tüz­men kri­zin en faz­la ni­san ayı­na ka­dar et­ki­li ola­ca­ğı­nı bil­dir­di. >> Ana­mur'da pa­nik! Tam ya­zı­mı ya­zı­yor­dum ki, Ana­mur'dan Os­man Mert ara­dı. "Ana­mur­lu utanç için­de, in­san içi­ne çı­ka­mı­yor" de­di. Se­bep: İc­ra! Ana­mur'da 6 iş­let­me­ye İc­ra gel­miş. "Dük­kan ha­di ney­se de, eve gel­di. Ev özel yer. Ev eş­ya­sı­nı al­mak da ne de­mek? Bu­ra­sı kü­çük yer. Evi­ne İc­ra Me­mu­ru ge­len iş ye­ri sa­hip­le­ri­nin kim­ya­sı bo­zul­du." Ban­ka­dan da gel­miş İc­ra, Ver­gi Da­ire­si'nden de. Gün­si­ad Baş­ka­nı Os­man Mert, Muz-Der İkin­ci Baş­ka­nı Dur­muş De­niz, Ana­si­ad Baş­ka­nı Asım Cep ve Tü­si­av Tem­sil­ci­si Ta­rık An­tal­ya­lı otu­rup du­rum mu­ha­ke­me­si ya­par­ken ara­mış­lar be­ni. Os­man Mert, "Çün­kü" de­di. "Bu baş­lan­gıç; bu­ra­da kal­ma­ya­cak. Muz 5 se­ne­dir bir YTL 10 ku­ruş. Halk­bank da­hi yüz­de 10.5 fa­iz­le kre­di ve­ri­yor. Güb­re ve ilaç fi­yat­la­rı al­dı ba­şı­nı git­ti."