Noterlik kurumu yenileniyor

Türkiye noterlik kurumu AB uyum sürecine hazırlanıyor. Gayrimenkul alım satımının noterde yapılması da var bu süreçte.

1972 yılında yürürlüğe giren Noterlik Kanunu'nda değişiklik yapılması hedefleniyor. Noterlik Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Bilim Komisyonu çalışmaya başladı.

Noterlik kurumunun Avrupa Birliği (AB) uyum süreci içinde AB ülkeleri noterlik mevzuatına uyum sağlaması, yargı yükünün azaltılması ve alternatif çözüm yollarının geliştirilmesi maksadıyla yapılıyor bu değişiklik. 

Noterlere verilmesi düşünülen görevlerden biri de alım satım dahil tüm gayrimenkul sözleşmelerinin yapılması. Avrupa Birliği (AB) ülkelerinden 22'sinde noterler yapıyor bu işi. Fransa en iyi örneklerden biri.

Türkiye Noterler Birliği Başkanı Yunus Tutar ile Fransa'da bir inceleme gezisi yapıldı. Orada nasıl yapılıyor bu işlem?

Bir ev satışı düşünün. Taraflar notere müracaat ediyor. Noter önce satıcının gerçek satıcı olup olmadığını araştırıyor. 30 sene gerisine gidip kamu borcu var mı, ona bakıyor. Evin teknik kurallara uygun inşa edilip edilmediğini kontrol ediyor. Yüzölçümünün doğruluğunu teyit ediyor.
Bu arada araştırma şirketleri devreye giriyor ve evde kanserojen içeren bir madde var mı, yok mu; onu araştırıyor. Haşerat olup olmadığına kadar her şeye bakıyor bu şirket ve ona göre rapor veriyor. Elektrik, su, doğalgaz sistemleri uygun mu? Apartman aidatı ve ortak alan ödemeleri yapıldı mı? Hepsini araştırıyor.

Noter ayrıca satıcıdan teknik analiz raporu istiyor ve satıcı bu raporu getirmek mecburiyetinde. Bütün bu işlemler yapılıp uygunluk raporu tamamlandıktan sonra satış akdine geçiliyor. Ayrıca, noter; kara para aklandığından şüphelenmişse; onu da araştırıyor.

Alıcı, satın alacağı gayrimenkulün bedeli olan parayı notere teslim ediyor. Noter, vergi, resim ve harç tutarlarını Maliye'nin ya da belediyenin hesabına aktarıyor ve kalan kısmını alıcının hesabına havale çıkarıyor. Yüzde 100 güvenli bir işlem.

Bu garanti Türkiye'de neden olmasın? İkinci el araçların alım-satımı noterden yapılmaya başlandı ve eskiden 1 milyon 400 bin araç satış işlemi yapılıyordu. Şimdi 5 milyon oldu bu rakam. Araç satışı işlemlerinde birçok aldatıcı beyanlar söz konusu olabiliyordu. Devlet ikinci el araç satışlarından vergiyi kaldırdı ve noterden satışı başlattı. Bu uygulama ile hem vatandaş kazandı, hem devlet.  

Fransa'da 9 bin 800 noter var. Yılda 1 milyon 300 bin gayrimenkul alım satımı yapılıyor. Noterler, gelirlerinin yüzde 50'sini gayrimenkul alım satım işlemlerinden elde ediyorlar. Sadece gayrimenkul alım satımı yapan noter var Fransa'da. O konuda ihtisaslaşmışlar ve bunu sağlamak için ya bir şirket çatısı altında birleşmişler, ya da ortak çalışıyorlar. Bir de orada Noter Yardımcılığı var ve o da hukukçu. Türkiye'de ise sadece noter sorumlu. Yardımcılık müessesesi yok.

Türkiye Noterler Birliği Başkanı Yunus Tutar'a "Bu sistem Türkiye'de uygulanabilir mi" diye sordum. "Zor" dedi. Türkiye'deki bin 771 noterin altyapı olarak buna hazır olduğunu söyledi ve araştırma şirketleri olmadığı için sıkıntı yaşanacağına dikkat çekti. Fakat eninde sonunda bu uygulamanın Türkiye'de de başlaması gerektiğinin altını çizdi.