Proje var, yatırımcı yok!

Tam 176 proje. Birbirinden değerli, birbirinden önemli 176 proje.  İzmir Swissotel salonlarında sergilenen bu 176 projenin çoğu Türk üniversitelerine aitti ama başta ABD olmak üzere başka ülkelere ait olanları da vardı aralarında. 400'den fazla projenin 176'sı sergilendi. Maksat; Türk gıda sektöründe yenilikçi fikirlerin sanayi ve ihracat sektörüyle buluşmasıydı. Bir de ödül töreni düzenlendi.

Türkiye Ar-Ge ve inovasyonun önemini kavradı. Yeterli değil ama Ar-Ge projeleri destekleniyor artık. Bu sayede tarım ürünlerinin gayri safi milli hasıla içindeki payı son 10 senede 23 milyar dolardan 63 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde gerçekleştirilen ihracatta da önemli bir artış olduğu görülüyor.

İhracatın 4 milyar dolardan 16 milyar dolara yükselmesi hep bu teşvikler sayesinde oldu. Tarım Bakanlığı Ar-Ge'ye en fazla bütçe ayıran bakanlık olma özelliğine sahip ve tarım inovasyon konusunda en bakir alanlardan biri. Bu sektörde reform yapılması şart.

Türkiye'de iklim başta olmak üzere tüm şartlar tarıma müsait. Ayrıca, tarım ürünlerini işleyen makine ve teknoloji de yeteri kadar var. Gıda işleme tesisleri de öyle. Avrupa'dan geri değil hiçbirisi ama katma değeri düşük bir sektör. Kendisini yenileyemiyor çünkü.

Ekonomi Bakanlığı himayesinde, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) desteğiyle ve Ege İhracatçı Birlikleri'nin koordinasyonu ile önceki gün gerçekleştirilen 2. Uluslar arası Gıda Ar-Ge Proje Pazarı Toplantısı'nda Türk tarım sektörü masaya yatırıldı. 2023 yılında bu sektörün 50-55 milyar dolar tutarında bir ihracat kapasitesine ulaşması için nelerin yapılması gerektiği tartışıldı.

Bunların hepsi güzel. Hepsi faydalı şeyler. Her şeyden önce ufuk açıcı. Dünyada olup bitenleri sektörün önüne seriyor bir kere. Üniversiteler başta olmak üzere çok ciddi ilgi de vardı bu toplantıya.

Ama bir yere gelip karamsarlığa terk ediveriyor bu güzel hareketler yerlerini! 176 projenin sergilendiği salonlarda sadece proje sahipleri vardı. Yatırımcılarla dolup taşması lazım ama yok. Yatırımcı gelmiyor. İlgi duymuyorlar bu yeni fikirleri.

Halbuki fevkalade önemli projeler vardı.  Çay atıklarından biyodizel üretmekten tutun da kızılötesi teknoloji ile baldaki sahteciliğin önlenmesine kadar sayısız proje vardı. İğde,  karpuz ve kavunlu bisküvi üretiminin yanı sıra keçi boynuzu dondurmasını da sayabilirim.

De... ilgi yok! Yatırımcı ilgi göstermezse kim proje üretir? Hangi bakanlık bu projeleri teşvik etmeye devam eder?

TİM Gıda Ar-Ge Proje Pazarı Yürütme Kurulu Başkanı Eli Alharal, "Bu projelerin yüzde 2'si dahi sektöre kazandırılsa Ar-Ge anlamında büyük başarı olacak" dedi. İyi niyetli bir temenni ama yetmez. Türkiye'nin "iki dönüm bostan, yan gel yat Osman" deme şansı yok. Sektörde çok büyük rekabet var.

Proje ve teşvik varsa, yatırımcının da olması gerekmez mi? "Küçük olsun benim olsun" dönemi bitti. Yatırımcının da sorumluluğu var. Bu şuurun yerleşmesi ve kültürün değişmesi lazım. Hem de vakit geçirmeden değişmesi lazım.