Türkiye olmazsa Boeing uçamaz

Size bir teknoloji hikayesi anlatayım; "yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan çıkar", kararı siz verin. Boeing, bir Amerikan firması. Savunma ve ticarî maksatlı uçak üretiyor. 2008 senesinde 64 milyar dolar ciro yaptı. Amerika'nın en büyük ihracatçı firması. 145 ülke ile ticari ilişkisi var. Uçak satıyor yani. Türkiye'ye de tabii. Ancak, Türkiye'nin bir ayrıcalığı var. Boeing'in 18 ofisinden biri Türkiye'de. Boeing Türkiye bu sene 10'uncu yaşını kutladı. Boeing Türkiye Başkanı Greg Pepin tam bir Türk dostu. Boeing Türkiye kuruldu kurulalı başkan. Hikayesi de çok çarpıcı. Asker kökenli ve topçu. Türkiye'ye ilk 1975'te gelmiş. İkinci gelişi 1981'de. En son Ankara'daki Amerikan Büyükelçiliği'ne bağlı Askeri ateşe iken emekli olmuş. O günkü 4 generale veda ziyaretinde bulunmuş. "Emekli olunca ne yapacaksın?" diye sormuş generallerden biri. Pepin, "Bilmiyorum" cevabını vermiş. General. "Amerika'da kaç arkadaşın var?" diye sormuş. Pepin, düşünmüş, bir elin parmağını geçmiyor arkadaş sayısı. "Peki" demiş general. "Türkiye'de ne kadar?" Oooo. Saymakla bitmez. "Madem öyle" demiş general. "Neden Türkiye'de kalmıyorsun?" Pepin, "Bu düşünce bana çok makul geldi" dedi. "Eşim de Türkiye'yi çok seviyordu. Boeing'den teklif alınca tereddüt etmeden 'evet' dedim." Pepin göreve gelir gelmez iki konuya odaklanmış. 1) Türk firmalarının Boeing'e yedek parça yapmasını sağlamak. 2) Sosyal sorumluluk projesi. Eğitim, kültür ve sanata destek veriyor. 2003'de başlayan ve 2013'de bitmesi gereken bir proje var, 1 milyar 200 milyon dolar tutarında. Boeing'e yedek parça üretimiyle ilgili bu proje. Her sene 64 milyar dolar ciro yapan bir firmaya 10 senede 1.2 milyar dolarlık iş yapmak Türkiye gibi bir ülkeye yakışır mı? Elbette ki yakışmaz ama madalyonun bir de öbür yüzü var. 10 sene önce Boeing'e iş yapan firmalar günde ancak 20-30 parça üretiyordu. Şimdi ise 20 bin. O günlerde Türkiye'nin yan sanayi çok yetersizdi. 2009'da ise başta TAİ, Aselsan, Havelsan, Ayesaş ve Kale Havacılık olmak üzere 20 tedarikçi firma Boeing'e yedek parça üretiyor. TAİ mesela. Boeing 787'nin kanat parçasını yapıyor. Kanat, uçağın en önemli parçası. TAİ'nin ürettiği parça olmasa uçak uçamaz. Hakeza 777'lerin iniş takımı; onlar da Türk firmaları tarafından üretiliyor. Türk yan sanayinin bugün geldiği noktadan bakınca, 1.2 milyar dolarlık proje çok küçük kalıyor fakat, 10 sene önceki şartlara göre büyük. Greg Pepin, insanlara ümit ve imkan verilmesi halinde çok şey başarabileceğine inanan bir kişi. "Türk mühendisler, Amerikalı meslektaşlarından daha başarılı" derken de, "işletmelerin hepsi kaya gibi" derken de samimi duygularını ifade ediyordu. Önümüzdeki senelerde Türkiye ile Boeing arasında 15-20 milyar dolarlık proje imzalanırsa, şaşmamak lazım. Çünkü, Türk sanayicisi işi öğrendi. "Yumurta - tavuk" derken kastım buydu. Bilgi ve becerin yoksa başkasının sahip olduğu teknolojinin sana hiç faydası olmaz!