Türkiye uçar mı?

Türkiye ekonomisinin artıları (+) da var, eksileri (-) de. Önce eksilere bakalım. En büyük problem finansman eksikliği hiç şüphesiz. Türkiye tasarruf fakiri. Ne vatandaşın yeterli tasarrufu var, ne de kurumların. Hele kamunun; hiç yok! Dolayısıyla dış borçlanmaya mahkûm kalıyor. Hem pahalı, hem de vadeleri kısa bu kaynakların. Türkiye buna rağmen borçlandı ve büyüdü ama 2 sene büyüdüyse, üçüncü sene dip yaptı. Bu iniş-çıkışların bir bedeli vardı tabii: Cari Açık! Türkiye hep ödedi o bedeli. Hızlı büyümek istediği zaman mal ithal etti ve o da cari açığa neden oldu. İki senedir cari açıktan korunma çareleri aranıyor ve ne yazık ki frene basmaktan başka çare bulunamadı! Türkiye katma değeri düşük mal ihraç ediyor ayrıca. Geçen sene 135 milyar dolar tutarında ihracat gerçekleştirdi ama katma değeri düşüktü. Katma değeri yüksek üretime geçmesi lazım. Bunun için ise Ar-Ge yapması ve inovatif düşünmesi gerekiyor. Bir de enerjinin pahalı olması meselesi var ki, sanayicinin belini büküyor bu. Rekabet etme şansını alıyor elinden. En azından zorlaştırıyor. Gelelim artılarına. Hemen belirteyim ki, artıları daha fazla.?Genç?ve eğitimli bir nüfusa sahip bir kere. Firmalar ve kamu tasarruf mevhumunu öğrendi. Finans yönetimi ve bütçe kabiliyetleri gelişti. Para politikasında başarılı bir noktaya geldiler. Maliyet hesabı yapabiliyorlar. Hedefleri var.?Daha uzun vadeli düşünme melekeleri gelişti.?Sürdürülebilir?büyümeye?odaklananların sayı oldukça fazla. Türkiye ayrıca hizmet sektöründe ve sanayide de belli bir standardı yakaladı. Çok kaliteli ürün de üretiyor. Ancak kalite yetmiyor ki! Farklı olması da lazım. Farklı olmak için ise tasarım gerekiyor.?Tasarım?yapsın ki, marka olsun. Türkiye'nin handikabı burada işte. Markalaşamıyor! Firmaların?gayreti?var,?kamu destek veriyor ama marka çıkmıyor bir türlü! Marka olsun diye devletin firmalara verdiği destek azımsanmayacak kadar fazla. Fakat, işletmelerin geleneğinde proje üretme, tasarım yapma, global bakma alışkanlığı yok. Genleri gelişmemiş! Uygulanan eski politikaların çok kötü etkisi var tabii firmalar üzerinde. Türkiye'de geçmişte uygulanan teşvik politikaları, ekonomik olmaktan ziyade sosyal maksatlı oldu hep. Bir parmak bal durumu yani. Devlet şimdi çok ciddi teşvikler veriyor ama şartları da var. "Marka olacağını ispatla" diyor mesela. "İthal edip karşılığında döviz ödediğim ürün üret" diyor. "Ar-Ge ve tasarım yap" diyor. "Katma değeri yüksek ürün üret" diyor. Yap bunları al parayı. Yapamıyorlar maalesef. Yapmak isteyen de zorlanıyor. Dedim ya, genler gelişmemiş. Geçmişte uygulanan "eş-dost" ilişkileri köreltmiş bu kabiliyeti. Fakat, düzelme var. Kamu da, özel sektör de yeniliyor kendini. Değişim hızlı oluyor. 3-5 sene sonra Türkiye'yi çok daha farklı yerde göreceğimiz kesin. Hele?bir de proje yapmaya başlasın, Türkiye uçar. Yeter ki, biraz büyük düşünmeyi öğrensin. Küçük olsun, benim olsun fikrinden vazgeçsin.