Akıl daralması

Resesyon, yani daralma... Mortgage krizinin yayılıp finans krizine dönüştüğü Amerika'da ekonominin resesyona girip girmeyeceği hâlâ tartışılıyor. Kredi çöküşlerinin yol açtığı yüz milyarlarca dolara varan zararlar ve aldığı borcu ödeyemeyen milyonlarca insan finansal sistemi paralize ediyor ama ABD ekonomisi de hâlâ -az da olsa- büyüyor. İşsizlik verileri normal sınırda... Yani Atlantik'in batısında "şimdilik" resesyon yok. Hatta, bırakın daralmayı, yükselen hisse fiyatları, düşen tahvil faizler var. *** Lakin "mortgage batıkları" orta yerde duruyor. Üstelik büyüyerek... Fannie ve Freddie gibi, mortgage piyasasının işlemesini sağlayan iki ana omurga şirket batmanın eşiğindeler ve kurtarılmayı bekliyorlar. Taşıdıkları risk 5.2 trilyon dolar... Neredeyse ABD hükümetinin toplam borcu kadar... Ve şimdi bu iki şirket için kurtarma planı hazırlanıyor. Son bir yılda ABD hükümeti defalarca kurtarma planı yaptı... Ama gelinen nokta ortada... Yani, "Amerikan ekonomisi düze çıkıyor" diye sevinmenin de âlemi yok. *** Time'ın son sayısındaki bir makalede, Amerika'da ekonomik değil ama "akli daralma" yaşandığını söylüyor. Evinin değeri toplam kredi borcundan yüzde 30 daha az olan bir adamın, ödemelerinin altından nasıl kalkacağını bilememesinin bir "mental resesyon" olduğunu söylüyor Time... Borç üzerinde duran bir ekonomide kredi geri ödemelerinin aksaması "domino etkisi" yapar ve ekonomide "uzun süreli" zararlara yol açar. Bugün için ABD'de ekonomik daralma yok belki ama, ödeme gücünü kaybetmiş ve varlıklarının değeri borcunun yarısına düşmüş milyonlarca çaresiz insanın olduğu bir ülkede, işlerin iyiye gittiğini söylemek de ekonomik aklı inkâr etmek olur herhalde...