Amerikan balonları
Soğuk savaş sonrasında gelişen ekonomik küreselleşme, ekonomik rasyonellerin değişmesine yolaçtı. Klasik para kazanma ve iş yapma araçlarının yanına yepyeni araçlar, iş kolları yerleşti. İletişimin başdöndürücü hızı bilgi paylaşımını artırırken, aşırı bir bilgi kirliliğine de yol açtı. Karmaşık finansal modeller, klasik ekonomistlerin kavramakta zorlandığı yeni kâr ve yatırım alanları fırsat ve tehditleri bir bütünün ayrılmaz parçası haline getirdi. Son 15 yılda bilgiyi, finansal matematiği ve teknolojiyi en iyi kullanan -her zamanki gibi- Amerika oldu. Dünyanın en büyük ekonomisi 90'lı yıllar boyunca hızla büyürken, büyümesini dayandıracağı kaynakları da dünyanın geri kalanından sağladı. Önce "yeni ekonomi" diye bir kavram attı ortaya. Bilgi teknolojilerinde ve internette yaşanan başdöndürücü gelişmeyi ekonomik değer haline getirmek için kullandı bu kavramı. Daha sonra birçoğu batacak binlerce internet, sanal içerik ve yazılım şirketi, "geleceğin ekonomisi" adıyla dünyanın geri kalanındaki sermaye ve fon sahiplerine pazarlandı. Amerikan piyasalarına oluk oluk taze kaynak girdi.Ta ki "dot.com" balonu 2000'de patlayıncaya kadar... Eşik altı... 90'lı yılların ortalarından itibaren, Amerikan finans sihirbazlarının dünya piyasasına sunduğu bir diğer enstrüman da "mortgage'a dayalı yatırım araçları" oldu. Mortgage'ın Amerika'daki tarihi esasında çok daha eski. Yeni olan "subprime mortgage"... Mali açıdan zayıf, dolayısıyla klasik mortgage kredilerini kullanamayan Amerikalıları, daha yüksek faiz ödemeye razı edip, oluşan riskli ama "kâğıt üzerinde daha kârlı" mortgage'ları paketledikten sonra, yine dünyanın geri kalanına satma yönteminin adı, subprime mortgage. Bu yolla Amerikan ekonomisine trilyonlarca dolar kaynak girdi. Milyonlarca ev satıldı, inşaatlar yapıldı, ekonomi büyüdü... Şimdi ise "harç bitti, yapı paydos". Amerika'nın ikinci balonu da söndü. Piyasalar hasar tespiti ile meşgul... Ama hiç şüpheniz olmasın, Amerikan finans sistemi, karmaşık ama cazip başka yatırım araçları üretip dünyaya sunmak için yeni matematik modeller kuracaklardır. Kulaklarından para fışkıran petrol fonlarını Amerikan ekonomisine akıtacak yeni modeller...