Bir yer­de yan­lış var a­ma...

Fir­ma­lar ban­ka­la­ra tep­ki­li: Kre­di­le­ri öde­me­ye zor­la­mak için fa­iz­le­ri yük­sel­ti­yor­lar. Ban­ka­lar fir­ma­la­ra si­tem­li: Her kre­di­nin bir va­de­si var ve va­de­sin­de ye­ni­le­me­ye mec­bur de­ği­liz; üs­te­lik BDDK'nın li­ki­di­te ras­yo­su te­pe­miz­de du­ru­yor. BDDK ise ban­ka­la­rı uya­rı­yor: Li­ki­di­te­niz iyi; kre­di müş­te­ri­le­ri­ni­ze şef­kat­li dav­ra­nın. *** Üre­tim­de ya­vaş­la­ma ve iç pi­ya­sa­da tü­ke­ti­ci gü­ven­siz­li­ği ti­ca­re­tin de ne­fe­si­ni azal­tı­yor. Fir­ma­lar -ki­mi ger­çek­ten, ki­mi fır­sat­tan is­ti­fa­de- me­cal­siz­leş­tik­le­ri­ni söy­lü­yor­lar. Şu an­da ya­şa­nan te­mel ak­sak­lık ise ik­ti­sa­di de­ğil, psi­ko­lo­jik... Gü­ven ve ce­sa­ret nok­sa­nı var pi­ya­sa­da... Fir­ma­lar bir­bir­le­ri­ne, ban­ka­lar­sa fir­ma­la­ra ye­te­rin­ce gü­ven du­ya­mı­yor­lar. Bu "ha­let-i ru­hi­ye­den" pi­ya­sa­da­ki pa­ra da et­ki­le­ni­yor ve bir yer­le­re "park edip" do­nuk­la­şı­yor. Bu­nun adı li­ki­di­te prob­le­mi... Şir­ket­ler, ban­ka­la­rın kre­di­le­ri kes­me­sin­den şi­kâ­yet edi­yor­lar. Ban­ka­lar ise be­lir­siz­lik en­di­şe­si ve yak­la­şan sen­di­kas­yon­lar yü­zün­den li­kit kal­mak zo­run­da ol­duk­la­rı ge­rek­çe­siy­le kre­di­le­ri kıs­tık­ça kı­sı­yor­lar. *** Eko­no­mi­ler de şir­ket­ler de za­rar­dan de­ğil li­ki­di­te­den ba­tar. Ser­best pi­ya­sa­nın ya­zı­lı ol­ma­yan ger­çe­ği bu­dur. Za­rar eden, hat­ta ser­ma­ye­si­nin tü­mü­nü kay­be­dip "ne­ga­tif"e dü­şen fir­ma­lar da­hi, li­ki­di­te­le­ri­ni mu­ha­fa­za ede­bil­dik­le­ri sü­re­ce dü­ze çı­ka­bi­lir­ler. Sis­te­min li­ki­di­te­si­ni sağ­la­yan ha­ya­ti un­sur da ban­ka­lar­dır. Ban­ka­lar kre­di port­föy­le­ri­ni ay­nı an­da-me­se­la beş­te bir ora­nın­da- da­ralt­sa­lar sis­tem­de mu­az­zam bir na­kit sı­kış­lı­ğı ya­şa­nır, ayak­ta ka­la­bi­len şir­ket par­mak­la gös­te­ri­lir. Ni­te­kim pi­ya­sa­da her­ke­si ca­nın­dan bez­di­ren sı­kı­şık­lı­ğın en önem­li se­be­bi de ban­ka­la­rın yap­tı­ğı "sert fren"... BDDK ban­ka­la­ra "li­ki­di­te­niz iyi; her sen­di­kas­yo­nu ye­ni­le­mek zo­run­da de­ğil­si­niz" di­yor, Mer­kez Ban­ka­sı dö­viz de­po pen­ce­re­si ile pi­ya­sa­ya dö­viz ve­ri­yor, ban­ka­lar ise "li­ki­di­te di­ye­rek" kre­di­le­ri kıs­tık­ça kı­sı­yor­lar. Ban­ka­la­ra "şef­kat ve ce­sa­ret" öne­ren BDDK mı hak­lı, li­ki­di­te yok ge­rek­çe­siy­le "pi­ya­sa­yı yan­gın ye­ri­ne çe­vi­ren" ban­ka­lar mı? Bi­ri­si çı­kıp an­lat­sa iyi ola­cak...