Dalgalı kurda cari açık büyür mü?

Teorik olarak, dalgalı kurun (floating currency rates) ülkenin cari döviz dengesini kurması beklenir. Yani cari açıkta bir artış olması halinde dövize gelecek taleple kur fiyatı otomatik olarak yukarıya çıkar, böylece ithalat azalır, döviz çıkışı düşer; cari açık da kendiliğinden küçülür. Denge, piyasa mekanizmaları içinde, kura herhangi bir müdahale olmadan kurulur. Gelgelelim Türkiye'de mekanizma böyle işlemiyor. Dalgalı kur var, hatta kura sürekli alım yönünde müdahale eden bir Merkez Bankası da var ama ne kur fiyatı artıyor, ne de cari açık azalıyor. Hatta cari açık geçen seneden bu yana iki kattan fazla artmış durumda. 2004'de 8 milyar dolar iken, bu yıl 21 milyar dolar açık bekleniyor. Bu açıkla birlikte dövize talep oluşacağı ve kurun yukarıya doğru dalgalanacağı düşünülür, değil mi? Ne gezer, kur sanki dalgalı değil de sabit. Neredeyse 3 senedir yerine çakılı vaziyette. Türkiye'nin 2 yılda finanse etmekte olduğu kümülatif cari açığı 30 milyar dolar ve kur yerinden kımıldamıyor. Türkiye modeli Nevi şahsına münhasır bir ülke olarak Türkiye, değişik dinamikleri bir arada harekete geçirdiğinden, klasik iktisatçıların kafasını karıştıran bu ilginç denge durumu ortaya çıkıyor. Geçmişte döviz krizleri yaşandı, devalüasyon balyozları ülkenin tepesine indi. Lakin o krizler yaşanır, ülke hızla değerlenen dövizin altında inlerken, ironik bir çelişki içinde her tarafından da döviz fışkırıyordu. Merkez Bankası'nda o tarihlerde döviz rezervi dibe vurmuştu ama halkın kasasında, bankadaki hesabında, evindeki çekmecesinde on milyarlarca dolar döviz yatmaktaydı. Dünyada bu kadar döviz varlığına sahip olup da döviz krizine düşen başka ülke yoktur. Şimdi ise durum farklı. Geçmiştekinin 3 katı cari açık veriyoruz ama bankalarda, kasalarda, yastık altlarında yatan dövizler sürekli bozduruluyor. Bir "de-dolarizasyon" sürecindeyiz. Üstüne üstlük yabancı sermaye de giderek artan miktarda giriyor ülkeye. Yani döviz arzı talebin çok üstünde. Dolayısıyla, geçmişin kabusu cari açık, önemsense bile panik veya güvensizlik sebebi olmuyor. Cari açığa bakıp da "dolar patlar" cinliği ile döviz alıp bekleyenler ise yerinde sayan kur fiyatlarının hayal kırıklığını yaşıyorlar.