Doğru eksende olmak

Bir haftadır dünya piyasaları çalkalanıp duruyor. FED'in faiz artırımıyla yatıyor, petrol fiyatlarının seyri ile kalkıyoruz. Tabiatta herşeyin birbiri ile izafi (rölatif) bağları olduğu kabul edilir. Ekonomi küreselleştikten sonra, tüm ekonomik faktörler ve piyasa bileşenleri de birbirleriyle biteviye etkileşiyorlar. "Kelebek Etkisi"(*) teorisini duydunuz mu bilmiyorum. Bir sistemin başlangıç verilerindeki ufak değişikliklerin, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesi olarak özetleyebileceğimiz bu teoride, Amazon ormanlarındaki bir kelebeğin kanat çırpmasıyla oluşan rüzgarın, Asya'da bir fırtınaya dönüşebileceği öngörülür. Hatta matematik olarak ispat edilir. Dünya artık ekonomik bir küre. İletişim ve teknoloji bu küreyi bir taraftan şeffaflaştırırken, diğer yandan da inanılmaz derecede karmaşık hale getiriyor. Kürenin herhangi bir yerindeki bir ekonomik gelişmenin, diğer taraflarda oluşturacağı etki kimi zaman öngörülemez, kimi zaman da kaçınılamaz hale geliyor. Türkiye, işte bu kompleks ekonomik yapıda giderek daha çok yer edinen bir ülke. Rusya ve Brezilya ile birlikte, gelişmekte olan piyasaların öncü ülkelerinden. Çıpalar sağlam(mı?) Sermayenin sınırsızca dolaşabildiği bir dünyada, her ekonomik gelişim herkesi az veya çok etkiliyor. Mesela ABD'deki bir kasırga oradaki rafinerilerin çalışmasını aksatınca, dünyada petrol fiyatları artıyor. Artan fiyatlar, Türkiye'nin enflasyon hedefini etkiliyor ve risk algılamasını değiştiriyor. Böyle onlarca örnek sıralayabiliriz. Eğer küresel ekonominin bir üyesi isek, bu etkilerden kaçınmamız imkansız. Ama etkinin şiddetini ve süresini azaltmak elimizde. Daha doğrusu risk algılamasını bir seviyede tutmak mümkün. Nasıl mı? Ekonomik yapımıza duyulan güveni hep yukarıda tutarak. Son 3 yılda Türkiye'nin yaptığı budur. Mali disiplin, AB konusundaki samimi kararlılık ve IMF ile tutarlı ilişkiler. Ve tabii ekonomik programı inanarak ve yalpalamadan uygulayan bir hükümet. Ekonomik Küre'deki çalkantıların bizi alabora etmemesi için çıpaların sağlam halatlara bağlı olması lazım. AB veya IMF ile ilişkilere körü körüne itiraz edenlerin, Türkiye'nin dünyada durduğu yeri bir kez daha düşünmeleri gerekmez mi sizce? (*): The Butterfly Effect