Dövizle kriz gelmez

Türkiye'nin 'feci biçimde kötü yönetildiği' 90'lı yıllarda hayatımızdan neredeyse hiç çıkmayan bir unsur idi kriz... İki yılda bir ekonomi karışır, devalüasyon olur, faizler zıplardı. Bu ülkede herkesin zihninde bir 'devalüasyon' korkusu olmasının arka planında bu yaşanmışlıklar yatıyor. Döviz fiyatları -münhasıran da ABD doları- artışı, birçoklarının bilinçaltındaki 'devalüasyon=kriz' travmasını canlandırıyor. 2-3 aydır kurlarda artış var. Dolar TL karşısında 1.90'ı geçerek yılbaşına göre % 25 değerlendi. Bu neyin habercisi? Küresel ekonomide işlerin yolunda gitmediğinin ve uzun bir süre daha gitmeyeceğinin... Türkiye bu 'yolunda gitmeyen' ekonomiler arasında mı? Hayır... O hâlde dolar niye yükseliyor? Zira dünyada da yükseliyor, bu bir... 'Kur artışı eşittir devalüasyon, o da eşittir kriz' şeklinde düşünen yüzbinlerce kişi 'aşırı değerli filan demeden' döviz alıyor; dövizi olanlar da alanları görüp satmıyor, bu iki... Bankalar ve bilhassa şirketler açık pozisyonlarını kapatmak için döviz alıyorlar, bu da üç... Ancak... Dün Merkez Bankası Başkanı'nın banka ekonomistleriyle yaptığı toplantıda söylediklerini, katılan birkaç kişiden dinledim. Ne yaptığını bilen, aksiyon almaktan çekinmeyen, zihni berrak bir MB yönetimi olduğunda hepsi hemfikir... Küresel düzeyde yaşanan her ne ise, yeni ve daha önce karşılaşılmamış bir durum olduğunu, MB'nin de buna uygun olarak konvansiyonel yolun dışına çıkarak, esnek ve denenmemiş tedbirler almakta kararlı olduğunu söylüyorlar. Dünya uzun sürecek bir türbülanstan geçiyor. Borç piyasaları gelişkin, finansal ekonomiye çokça yaslanan gelişmiş ülkeler bu türbülansta çok sarsılacak, hırpalanacaklar. Ve ekonomilerini yapısal olarak dönüştürecekler. Veya çökecekler. Çin,Türkiye, Brezilya gibi finansal değil reel ekonomiye daha çok yaslanan ülkeler ise küresel refahtan ve zenginlikten paylarını artırarak çıkacaklar bu türbülanstan... Ömrü olanlar birkaç yıl içinde görecek bunu... 'Dolar arttı, kriz kapıda' ezberiyle hoplayanlara hatırlatmak istedim. Gökşin Sipahioğlu Apple'ın kurucusu Steve Jobs'un ölüm haberi, başka bir ölüm haberini ve arkasındaki ilginç hikâyeyi biraz silikleştirdi. Dünyanın en büyük fotoğraf ajanslarından Sipa Press'in sahibi Gökşin Sipahioğlu önceki gün öldü. İlginç bir profil Sipahioğlu... 70'lerin kapalı Türkiye'sinden çıkıp Avrupa'da bir fotoğraf ajansı kurmak, dünyanın dört bir yanında yüzlerce foto muhabiri çalıştırarak sayılı ajanslardan biri hâline gelmek... Onu ilginç kılan bir başka detay daha var hayatında... Türkiye Cumhuriyeti tarihinin büyük facialarından olan 6-7 Eylül olaylarının provokasyonunda kullanılan 'Atatürk'ün Selanikteki evi yakıldı' haberini yayınlayan gazetenin yazı işleri müdürü idi müteveffa Sipahioğlu... Emekli general Yirmibeşoğlu'nun 'muhteşem bir özel harp organizasyonu idi' dediği bu meş'um provokasyonun tertipleyicilerinden olmak ithamını taşıdı bir ömür boyu...