Her türbülans illa kriz midir?

Son iki ayda global likiditedeki yön değişikliğine bir de "bize has" karmaşalar eklenince, döviz kurunda ve faizde keskin hareketler oldu. Dövizde yaşananı belki düzeltme olarak yorumlayabilirdik ama sürecin seyri spekülatif atakları da beraberinde getirdi. Neticede pahalı döviz enflasyona da 1 ile 2 puan arasında tesir edecek gibi görünüyor. Faizin yükselmesi de Hazine'nin bugünden sonraki borçlanmalarına, dolayısıyla 2007 ve 2008 bütçesine ek faiz yükü olarak yansıyabilir. Peki bu yaşananlara hemen kriz yaftasını yapıştırmalı mıyız? Zira bazılarına göre "işte bir kriz daha kapıda". Öyle mi gerçekten? Mesela kamu maliyesinde ve bütçe performansında ciddi bir bozulma var mı? Ekonomik büyüme duraklıyor mu? Merkez Bankası'nın döviz pozisyonu zayıflıyor mu? Bankaların açık pozisyon riskleri tehlikeli boyutlarda mı? Finansal sistemde sermaye ve kredi rasyoları tehlike sinyalleri veriyor mu? Türkiye'ye doğrudan yabancı sermaye akışında bir problem mi var? Bu soruların birkaçına "evet" cevabı verilebiliyorsa, bir kriz ihtimalinden söz edilebilir. Eğer tüm soruların cevabı hayırsa o zaman "kriz geliyor" demek biraz abesle iştigal bir durumdur. Fark 2001 krizinde bu soruların tümünün cevapları evet idi. Başka sorular da vardı o tarihte, cevapları evet olan. Kamu bankaları görev zararları, bütçe dışı fon harcamaları ve ihale karadelikleri gibi... Bugün yaşanan türbülansın, elbette mali ve iktisadi sonuçları oluyor, olacaktır da. Nitekim enflasyonda sene sonu hedeflerinde sapma olacağı bugünden belli. Faizin yüksekliği bütçedeki gider yükünü önümüzdeki iki yılda biraz artıracak. Ama diğer yandan yüksek kur cari açığı azaltacak, ihracatı destekleyecek. Küresel dalgalanma ile yaşanan düzeltme hareketi ise piyasalara stres testi işlevi görecek. Yani bu türbülansın maliyeti ve izafi faydaları olacak. Lakin bunu bir krizin ayak sesleri olarak algılamak ya paranoid bir yansımadır, ya da analitik düşünce yokluğu... Gelecek, umut beslemeye değecek kadar güzel...