Hiçbir şey yapma, hata da yapma!

Türkiye'de yaygın bir 3K tavsiyesi vardır: Karışma, konuşma, kaytarma. İnisiyatif almamayı öneren, inisiyatif kullanmayı gereksiz işgüzarlık olarak gören bir zihniyet yapısının yansımasıdır 3K. "Azıcık aşım, kaygısız başım" sözünü hayat mottosu haline getirenler vardır bu ülkede. "Salla başını, al maaşını" diyenlerin sayısı hiç de az olmamıştır yıllar boyu. "Bana dokunmayan yılan bin yaşasın" vurdumduymazlığı epeyi revaç görmüştür toplumda. Osmanlı'nın son yüzyılı ile Cumhuriyet'in ilk 60 yılı, bu boşvermişlik ve lumpen korumacılık reflekslerinin hakim olduğu yıllardır. Dünya uçup giderken arkasından bakakalmışlığımızın da hazin bir özetidir yukarıdaki sözler. Hata yapmamayı, göze batmamayı risk almamayı öncelikli kural haline getirince, ilerleme yerine patinaj yapmak da kaçınılmaz oluyor. Başlıktaki cümleyi IKEA'nın Türkiye yöneticisi söylüyor. "İnsanlar sadece uyurken hata yapmaz". Doğru... Ayakta uyuyanlar, beyinlerini, idraklerini, heyecanlarını uykuya yatıranlar da hata yapmazlar. Ama sadece hata değil hiçbir şey yapmazlar, yapamazlar. Korku-motivasyon Arkaik yönetimlerde yönetilenin sadece "korku saikiyle" hareket edeceği varsayılır. Yani patrondan, yöneticiden, işsiz kalmaktan, hata yapmaktan korku... Öyle olunca da çalışanlar için "tam siper" mevzide kalmak, "ortaya çıkmaktan" çok daha emniyetli olur. Oysa modern zamanların gerektirdiği gelişim için ortaya çıkmak lazım. Denemek, uğraşmak, risk almak lazım. "Çalışanlarımızı hata yapmaya teşvik ediyoruz" diyen IKEA yöneticisi, kurumsal ve kişisel ilerlemenin önündeki en büyük engeli de ortadan kaldırıyor aslında. Kifayetsiz yöneticilerin elinde, "korkutularak", "fırçalanarak" yönetilen, aslında "sadece güdülen" insanlardan ne gelişim, ne inovasyon, ne de verim beklenebilir. Her an azarlanma korkusu, uyarılma endişesi, engellenme tedirginliği yaşayan bir insan, sadece bir şey yapabilir: hiçbir şey yapmamak. Korkutmanın bir motivasyon unsuru olmadığı, hata yapmanın da dünyanın sonu olmadığı anlaşıldığında, gelişimin de önü sonuna kadar açılmış demektir.