Kargadan başka kuş...

Türkiye'de, bankalarda bulunan toplam döviz mevduatı ne kadar biliyor musunuz? 50 milyar dolar! Toplam mevduatın yarısı... Hâlâ... Halkın yastığının altında, cebinde taşıdığı nakit dövizler de bu rakama dahil değil. Üstelik son iki yılda kurları yerinde saymasına rağmen. Yatırım iki temel ön kabul ile yapılır: 1. Tasarrufun enflasyona karşı değerini korumak 2. Enflasyon üzerinde reel getiri sağlamak. Döviz yatırımları ise son 3 yılda her iki kabulün de uzağında kaldı. Türk insanının geçmişte ekonomisine duyduğu haklı güvensizlik yüzünden dövizi bir güvence durağı olarak görmesini makul görebiliriz belki. Asaf Savaş Hoca'nın deyimiyle TL, yüksek enflasyon ve kötü yönetimlerin sayesinde "dandik para" olmuştu. Ama şu gerçeği de unutmayalım: TL, en "dandik" olduğu dönemlerde bile döviz getirisinin kat kat üzerinde reel getiri sağladı. Türkiye'nin dev boyutlu iki devalüasyon yaşadığı 1994 ve 2001 yılları da dahil, son 10 yılda, yatırımını TL'de değerlendiren ile dövizde değerlendiren arasında, TL'cinin lehine birkaç kat getiri avantajı yaşandı. Gerçek bu... Azalmıyor da... Tablo bu kadar net olmasına rağmen, üstelik düşen enflasyon ve azalan bütçe açıkları ile birlikte ekonomi toparlanmaya, TL güçlenmeye başlamasına rağmen insanımız çok sevdiği dolarlarına euro'larına "kıyamıyor" bir türlü. Gelin kaba bir hesap yapalım: bankalarda 50 milyar dolar döviz var demiştik. Merkez Bankasının 30-35 milyar dolar döviz varlığı var. Ticarette dönen, ceplerde, kasalarda, evlerde bulunan kayıtdışını da düşünürsek, ülkemizin başka ülke paralarına yatırdığı miktar neredeyse 100 milyar dolar... Milli Gelir'in yarısından çok yani... Her ülke ekonomisinin bir miktar döviz varlığı vardır. Ancak Türkiye'de, bilhassa bireysel tasarruflarda dövizin payı çok fazla... Son verilere göre bankalardaki döviz mevduat bırakın azalmayı, biraz da artmış. Yeni TL ile birlikte, döviz birikimleri tedricen TL cinsi enstrümanlara döner belki... Tabii ki tüm döviz mevduatın TL'ye dönmesi mümkün değil, sağlıklı da değil. MB bunu karşılamakta çok sıkıntı çeker. Benim anlatmak istediğim insanımızın, eline geçen her parayı önce dövize çevirme içgüdüsünden kurtulması gerektiği. Yani kargadan başka da kuş var, unutmayın...