Kira fiyatına ev almak

Türkiye'de gayrimenkul alırken kredi kullananların oranı sadece yüzde 3. Yüzde 63, nakit ödeme veya miras yoluyla ev alıyor. Cep telefonunu, hâttâ market alışverişini bile taksitle yapabiliyoruz. Ama hayatımız boyunca satın alabileceğimiz en pahalı varlığa (g.menkul) peşin para ödüyoruz. Tabii ki tercihen değil, mecburen. Yüksek enflasyon, kararsız ekonomi ve belirsiz gelecek üçgeninde uzun vadeli alışveriş yapmak ya alıcı için, ya da satıcı için neredeyse kumar gibi idi bugüne kadar. Sadece peşin parası olanlar ev almaya yöneldiği için de, konut sektörü büyüyen nüfus ve hızlı kentleşmeye rağmen bir türlü gelişemedi. Arsa üretimi, sağlam konut inşaatı, düzgün şehirleşme gibi kavramlar, sadece kavram olarak kaldı bu ülkede. Faizlerdeki nisbi gerileme ve ekonominin geleceğine "biraz olsun" güven duyulabilmesi sayesinde, bir yıldır konut kredileri kıpırdadı Türkiye'de. Ancak, bankalar da müşteriler de hâlâ ürkek. Birkaç aydır ise, bakan ve bürokratların ağzından, "ipotek bankacılığı, ipotek kredisi" tanımlarını duyuyorsunuz. 20 yıl vade ile, "kira öder gibi" ev sahibi olunacağına dair "ballar" damlıyor ağızlardan. 2 yıl, 20 yıl Teoride doğru bir sistem. Zaten elli yıldır Amerika'da, Avrupa'da uygulanıyor (mortgage loan). Ancak, sistemin can damarı, uzun vadeli ( 15-20 yıl) fonların var olmasına dayanıyor. Yani sisteme, bu vadelerde borç verecek, diğer bir ifade ile sistemin ürettiği ipoteğe dayalı ve uzun vadeli menkul kıymetleri satın almaya razı yatırımcılar gerekiyor. Devletin borçlanma ihtiyacının düşük olduğu, uzun vadenin fiyatlanabildiği gelişmiş ülkelerde sistem tıkır tıkır işliyor. Oysa Türkiye'de en fazla borç alan devlet; üstelik iç borçlanmada azami vade iki yıl. Zira daha uzun vadenin "fiyatı" yok. Fon arz edenler, yüksek getiri veren ve düşük riskli kamu'yu tercih edeceklerdir tabii ki. Dolayısıyla, "yasal düzenlemeler yapıldı, artık 20 yıl vade ile ev alabiliriz" demek için çok erken. Enflasyonun "kalıcı olarak" tek haneye düşmesi, devletin borçlanma gereğinin azalması, tasarrufların büyümesi ile beraber, "kira öder gibi" ev sahibi olmak mümkün olabilecek. Yasal düzenleme tabii ki önemli bir adım, ama sistemin çalışması için uzun vadeli fonlar gerek. Beklentilerinizi buna göre oluşturmanızı tavsiye ederim.