Kriz, liberalizm ve ekonomik vicdan

"Saf liberalizm ile kalkınma da istihdam da sağlanamaz." Prof. Arman Kırım'ın TRT'de Seda Akbay ile sohbetini izlerken, bu cümleyi duyduğumda önce irkildim. "Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler" mottosuyla taçlandırılan ekonomik liberalizme keskin bir eleştiri getiriyordu Arman Hoca... Bilahare bu tespit, geçenlerde NYT'de okuduğum bir makale ile buluştu. "Ekonomik liberalizm, tercih ve girişim özgürlüğünden bahsederken, küresel şirketler eliyle yerelleşmeyi yok etti" diyordu makale... Bu sınırsız liberal düzen, toplumsal güveni de tahrip etti. Son krizin toplumlarda meydana getirdiği tepki ve itirazın temel argümanlarına baktığınızda, tahrip olan güvenin rahatsızlığını hissediyorsunuz zaten... *** Arman Hoca TRT'de "Türkiye yeni girişimcilikle kalkınabilir. Ama girişimciye devlet desteği şart" diyordu. Ve bu desteğin stratejisinin nasıl oluşması gerektiğini anlatıyordu. NYT'deki makale de ekonomide 3 konuda reform yapılması gerektiğinden bahsediyordu: Ahlâk kavramı piyasaya yeniden dahil edilmeli, ekonomi yerelleştirilmeli, yoksul ama iş yapabilecek insanlara sermaye sağlanmalı... Dünyanın iki farklı noktasında, iki farklı adam, birbirinden habersiz aynı dili kullanıyorlar. Aklın ve vicdanın ortak dilini... *** Küresel kriz hepimizi hırpaladı belki ama, bazı kabulleri değiştirdiği için, birçoğumuzu silkeleyip kendine getirdiği için hayırlı oldu desek yeridir. Krizden önce ne yerelleşme aklımıza geliyordu, ne küçük girişimcilik, ne de ekonomik ahlâk... Varsa yoksa küreselleşme, ölçek ekonomisi ve sınırsız ekonomik liberalizm vardı zihinlerimizde... Şimdi ise, dünün parlak(!) finansçı çocuklarının çizdiği, rakam, grafik ve endeksten oluşan ekonomi tarifinin dışında, insanı eksene alan yeni bir ekonomik algıyı tartışabiliyoruz. Devasa şirketlerin hegemonyası ve acımasız rekabete dayalı piyasa şartları bir hamlede değişmeyecek belki... Ama bu yolun yol olmadığına dair farkındalık, krizle birlikte artıyor. Arman Hoca gibi aykırı beyinler de söyledikleri ve yazdıklarıyla ezber bozuyor. Ekonomi haberciliğini faiz, borsa, döviz kıskacından çıkaran TRT'ye ve Seda Akbay'a teşekkür...