Ne oldu?

Belki de "neler oldu?" diye sormalıyız. İki gündür piyasalar öyle bir dalgalandı ki, herkesin başı döndü. Üst üste gelen birçok sebep sayabiliriz. Greenspan'in Amerika'nın durgunluğa girebileceğine dair yorumu, son tüketim verilerinin bunu teyid eder mahiyette olması, Japonya'daki faiz artışının "carry trade" yapan hedge fonları ürkütmesi, Çin hükümetinin spekülatörlerle mücadele edeceğini açıklaması, İran gerginliğinin artması ve bunun petrol fiyatlarına yansıması... Yurt içinde de ocak bütçe gerçekleşmelerinin bir hayli kötü gelmesini eklersek, havanın negatife dönmesi için yeterli gerekçe bulmuş oluruz. Aslında, haziran ayından itibaren dünya piyasaları sürekli yükseldi. Porföylerde ciddi kâr birikimleri oldu. Bu kârlar bir şekilde realize edilecekti. Yatırım fonları, pozisyon kapatarak karlarını ceplerine koymak için gerekçe ararlar. Peşepeşe gelen negatif gelişmeler bu gerekçeyi üretince, hızlı biçimde pozisyon kapatmaya başladılar ve son iki günlük türbülans yaşandı. Sonrası... Devamı gelir mi sorusuna hemen cevap vermek zor. Bir müddet daha dalgalandıktan sonra rakamlar bir yerde dengelenir. Oluşan tablo, küresel bir krizi işaret etmiyor. ABD'nin durgunluğa girip girmeyeceğini söylemek henüz erken. İki üç aylık verinin daha gelmesi lazım. Japonya'da faiz artırımının devam etmeyeceği belli değil. İran krizinin gideceği istikamet önümüzdeki aylarda netleşebilir. Şu anda görünen, türbülansın geçen sene ilkbaharda yaşananla benzer olduğu. Paranın dünya üzerindeki hareket kabiliyeti arttıkça, bilgiye erişim kolaylaştıkça spekülatif yatırımın miktarı artıyor. Düşük faizli para birimi (mesela yen) ile borçlanıp, yüksek faizli başka bir para biriminde pozisyon açmak (mesela dolar) ve faiz farkından istifade etmek anlamına gelen "carry trade", son günlerde sıkça konuşuluyor. Zira, eskiden sınırlı sayıda profesyonelin yaptığı bu tür arbitraj işlemleri, sınırların kalktığı ve bilgiye kolayca ulaşılan günümüzde herkesin yapabildiği spkekülatif yatırımlar haline döndü. Haliyle, hacmin artması kırılganlığı ve dalga şiddetini de artırıyor. Küresel ekonomi, artık çok bileşenli ve çok bilinmeyenli bir yapıda. Buna alışmak gerekiyor.