Para makinesi
Küresel ekonominin en temel gerçeği, sermayenin serbestçe dolaşımını sağlamasıdır. Siyasi sınırlar yerinde duruyor ama parasal sınırlar neredeyse kalktı. Para dünya üzerinde baş döndürücü bir hızla dolaşıyor. Tek tuşla, bir anda, dilediğiniz miktar parayı dünyanın bir ucundan diğer ucuna gönderebiliyorsunuz. Fon ve sermaye fazlası olan ülkelerden, sermaye ihtiyacı olan ülkelere akan, "para birimi ne olursa olsun milliyeti olmayan" trilyonlarca dolar var. Merrill Lynch Global Yatırım Direktörü Gary Dugan bu yapıya "21. Yüzyılın en iyi para makinesi" adını veriyor. Belki bugün değil ama gelecekte sınırların bile yeniden çizilmesine yol açabilecek boyutlarda bir mekanizma bu... Dugan, dramatik bir gelişmeye de dikkat çekiyor: 20. yüzyıl, gelişmiş ülkelerin diğerlerini finanse ettiği bir dönem oldu; oysa şimdi, gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkelerin açıklarını finanse eder durumdalar. Çin ve Hindistan çarpıcı büyüme rakamları ve üretim kapasiteleriyle cari işlem fazlaları veriyorlar. Hakeza Körfez ülkeleri ve Rusya, petrol paralarını koyacak yer bulamıyorlar. Aktarma organı Merrill Lynch direktörünün para makinesi modeli, burada devreye giriyor. Cari fazla veren ülkelerin oluşturdukları SWF (Sovereign Wealth Funds-Ülke Yatırım Fonları), gelişmiş ülke borsalarına, tahvillerine ve şirketlerine akıyor. Mortgage krizinde on milyarlarca doları buhar eden Amerikan bankaları için SWF'ler bir can simidi oldu; bankalar hisselerini SWF'lere satarak zararlarını telafi ettiler. ABD, yüz milyarları bulan ikiz açıklarını Körfezin petrol paralarıyla finanse etmekte yıllardır... ABD ile ticaretinde fazla veren Çin, Merkez Bankasının kasasında tuttuğu 1.5 trilyon dolar rezerv ile ABD'nin açığını finanse ediyor. Rusya ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin dolar rezervlerini de düşününce, Amerika'nın yıllardır süren devasa açıklarla nasıl yaşadığı daha iyi anlaşılıyor. Para makinesi tanımı, bu yüzyılın paradigmasını çok iyi özetliyor. Gelişmekte olan ülkeler, gelişmiş ülkelere ekonomik payanda olmaya devam edecekler. Kimi zaman pazar, kimi zaman finansör olarak...