Se­si­ni­zi yük­sel­tin!

Kü­re­sel kriz dün­ya­yı sal­la­ma­ya de­vam edi­yor. Hü­kü­met­ler ve Mer­kez ban­ka­la­rı tril­yon­luk pa­ket­ler açık­lar­ken, da­ra­lan eko­no­mi­le­ri can­lan­dır­mak için tek çı­kar yo­lun dev­let­le­rin har­ca­ma ve ya­tı­rım­la­rı­nı ar­tır­ma­la­rı ol­du­ğu gi­de­rek da­ha yük­sek ses­le ko­nu­şu­lu­yor. Bah­çe­şe­hir Üni­ver­si­te­si'nin dü­zen­le­di­ği kon­fe­rans­ta No­bel ödül­lü ik­ti­sat­çı Ro­bert Mun­dell'i din­ler­ken, dün­ya ik­ti­sa­di sis­te­mi­nin ye­ni­den ku­ru­la­ca­ğı gün­le­rin eşi­ğin­de ol­du­ğu­mu­zu bir kez da­ha his­set­tim. Mun­dell, Eu­ro'nun ku­ru­lu­şun­da et­kin rol al­mış, pa­ra­sal sis­tem­ler hak­kın­da te­ori­le­ri olan bir ik­ti­sat­çı. Bu­gün­ler için il­ginç olan di­ğer özel­li­ği ise, özel­lik­le re­ses­yon ve kriz dö­nem­le­rin­den çı­kış­ta ka­mu har­ca­ma­la­rı­nın ar­tı­rıl­ma­sı­nın tek çö­züm ol­du­ğu­nu sa­vu­nan ve kur dal­ga­lan­ma­la­rı­nın eko­no­mi­le­ri tah­rip edi­ci et­ki­le­ri ol­du­ğu­nu söy­le­yen bir aka­de­mis­yen... Ni­te­kim Mun­dell, ya­şan­mak­ta olan kri­zin se­bep­le­rin­den bi­ri­si­nin de kur dal­ga­lan­ma­la­rı ol­du­ğu­na vur­gu ya­pı­yor. Hız­la de­ği­şen kur de­ğer­le­ri­nin ge­lir da­ğı­lı­mı­nı boz­du­ğu­nu ve eko­no­mi­le­ri dış et­ki­le­re çok açık ha­le ge­tir­di­ği­ni söy­le­yen Mun­dell "dö­viz ku­ru bir fi­yat de­ğil­dir, çün­kü Mer­kez ban­ka­la­rı­nın te­ke­lin­de olan bir or­tam­da fi­yat olu­şu­mun­dan bah­se­di­le­mez" di­yor. Bu tes­pi­ti, "pa­ra oto­ri­te­si­ni red­de­den" li­be­ral gö­rüş­le pa­ra­lel­lik gös­ter­se de Mun­dell kriz­den çı­kış için dev­le­tin ka­mu har­ca­ma­la­rı­nı ar­tı­ra­rak eko­no­mi­ye mü­da­hil ol­ma­sı­nı sa­vu­na­rak Key­nes­çi gö­rü­şe ya­kın­la­şı­yor as­lın­da. *** Mun­dell, Tür­ki­ye'nin ye­ni dö­nem­de olu­şa­cak pa­ra sis­te­min­de da­ha et­kin ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni söy­lü­yor. No­bel­li ik­ti­sat­çı "kü­re­sel kriz­de se­si­ni­zi da­ha çok yük­sel­tin" tav­si­ye­sin­de bu­lu­nu­yor. Ta­bi­i kas­te­di­len "mah­vol­duk, bat­tık, kriz he­pi­mi­zi yok ede­cek" di­ye ba­ğı­ran kor­ku ta­cir­le­ri­nin se­si de­ğil... Ge­le­ce­ğin dün­ya­sın­da hem si­ya­si hem ik­ti­sa­di ola­rak bu­gün­den da­ha güç­lü ola­cak bir Tür­ki­ye'nin, ye­ni pa­ra­sal sis­te­min ku­ru­lu­şun­da da­ha çok söz sa­hi­bi ol­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni söy­lü­yor Mun­dell... *** Ver­gi in­di­ri­mi­nin eko­no­mi­ler­de kay­bo­lan gü­ve­ni ge­ri ge­tir­me­ye de ya­ra­ya­ca­ğı­nı be­lir­ten Mun­dell, "dev­let ver­gi in­di­rir­se ge­li­ri düş­mez, ak­si­ne ar­tar" di­ye­rek ik­ti­sa­di ge­niş­le­me­nin öne­mi­ne bir kez da­ha dik­kat çe­ki­yor. Kon­fe­rans­ta ko­nu­şu­lan­lar kri­zin bü­yük şir­ket ve ban­ka­la­ra ak­ta­rı­la­cak kay­nak­lar­la çö­zü­le­me­ye­ce­ği­ni bir kez da­ha te­yid et­ti. *** Yer­li med­ya­nın abar­tı­lı ve "bi­raz da" ka­sıt­lı yo­rum­la­rı ile iyi­den iyi­ye bo­zu­lan al­gı­la­rı­mı­zı, ya­ban­cı eko­no­mist­le­rin "den­ge­li ve ob­jek­tif" yo­rum­la­rıy­la ye­ni­den dü­zel­te­bi­li­yo­ruz. Mun­dell gi­bi eko­no­mist­le­rin Tür­ki­ye'ye yö­ne­lik "ger­çek­çi ve sü­ku­net­li" ana­liz­le­ri­ne ih­ti­ya­cı­mız ol­du­ğu aşi­kâr...