Sevimli kur!

Birkaç gündür kurlar hareketlenip, dövizin fiyatı yükselince, iflah olmaz döviz yatırımcıları "nihayet!" diyerek sevinmişlerdir herhalde. Öyle ya, aylardır kurlar yerinde saymasına rağmen, sabırla dövizin yükseleceği ve yatırımlarının kazanacağı günleri bekliyorlardı. İhracatçı da sevindi doğal olarak. Nitekim Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen, kurların şimdi daha "sevimli" hale geldiğini belirtti bir demecinde. Ekonomi ilmine yeni bir terim eklendi böylelikle: "sevimli kur". Gerçi, sevimlilik çok izafi bir kavram. Yükselen kur, ihracatçıya ve döviz yatırımcısına (bu yatırımcı türü hâlâ var maalesef) çok sevimli görünürken, ithalatçı ve döviz borçlusu için ise son derece sevimsiz bir görüntü arzediyor. Demek ki kurun "sevimlisi" yok. Ekonominin bir kesimi sevinirken, diğer taraf üzülüyor. O halde herkesi sevindiren kur nasıl olmalı diye sorarsanız, "gerçekçi kur" derim. Bugün uygulanan para programında gerçekçi kurun tarifi basittir: Arz ile talebin kesiştiği noktada oluşan döviz fiyatı. Peki TL aşırı değerlenmedi mi ? Çeşitli hesaplamalarla, 1987=100 veya 1994=100 endekslerini kullanarak Lira'nın dolara karşı şu veya bu kadar fazla değerlendiğini ispat edebiliriz. Fakat ne değişir ki?. Zira, dövizini satmak isteyen döviz almak isteyenden fazla oldukça, kur düşer, düştü de. Üstelik piyasada oluşan talebin büyük kısmı da sun'i, yani Merkez Bankası'nın günlük alım ihaleleri. Nitekim, son günlerdeki kur artışından sonra Merkez günlük alım tutarını yarıya düşürünce, yani talep azalınca, kur da hemen yirmibin TL düştü. 10 bin dolar etkisi mi? ABD, Irak'tan döviz çıkışını kişi başı günlük 10.000 dolarla sınırlayınca, Türkiye'ye efektif döviz girişinin azaldığı kesin. Kurlara etkisi oldu tabii ki bu durumun. Ama sadece bu değil tabii ki. Bono faizlerindeki son düşüşten sonra, bir kısım yabancı yatırımcı bonolarını satıp dövizlerini aldılar, kârlarını ceplerine koyup gittiler. Normal bir durum. Zira bunlar kısa vadeli portföy yatırımcısı. Yılbaşından sonra da muhtemelen yine gelirler. MB'nin, bankalara, açık pozisyonlarını kapatmak için geçmişte verdiği döviz SWAP kağıtlarını TL ile değiştireceği söyleniyor. Haliyle bankalar da bilançolarında bu kağıtların tutarı kadar oluşacak açık pozisyonunu kapamak için biraz döviz talep ediyor olabilirler. Tüm bu gelişmeler, arz-talep dengesini talep lehine değiştirebileceği için kur yükselmiştir ve biraz daha yükselebilir belki. Ama dikkat çekici bir artışı kimse beklemesin. Hele dövize hâlâ yatırım aracı gözüyle bakanlar, üzülmeye devam ederler diye düşünüyorum.