Türkiye'nin enerji stratejisi -1-

Türkiye'nin enerji stratejisini; Türkiye'nin Doğu-Batı ve Kuzey-Güney ekseninde transit ülke olması, Ceyhan Terminali'nin enerji ticaret merkezi haline dönüştürülmesi, Doğu-Batı enerji koridorunun bileşenlerinden Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) ve Hazar geçişli doğal gaz projelerinin gerçekleşmesi ile doğal gaz tedariki açısından, AB'nin 4. Ana Arteri olmayı hedeflemesi şeklinde özetleyebiliriz. Türkiye'nin enerji stratejisinin diğer önemli bir boyutu da, ulusal enerji arz güvenliğinin sağlanması amacıyla, enerji kaynakları çeşitlendirilirken, yerel kaynaklar da etkin bir biçimde kullanılarak dışa bağımlılığımızı azaltmaktır. Türkiye, dünyadaki petrol ve doğal gaz rezervlerinin yaklaşık dörtte üçüne sahip bölgelerin kavşağında bulunuyor. Bu nedenle Türkiye'nin enerji stratejisinin temel unsurları arasında, coğrafyası ve jeostratejik konumundan yararlanarak, enerji kaynakları zengin ülkeler ile enerji tüketicisi ülkeler arasında bir enerji koridoru oluşturması yer alıyor. Bu hedeften hareketle, Türkiye, geniş Hazar Havzası hidrokarbon kaynaklarının doğrudan batı pazarlarına ulaştırılmasını öngören 21. Yüzyılın İpek Yolu olarak sunulan Doğu-Batı Enerji Koridorunun gerçekleşmesine ön ayak oldu. Türkiye'nin enerji stratejisinin diğer bir boyutu Mavi Akım doğal gaz boru hattının Ceyhan Terminali'ne ulaştırılarak, burada ihraç amaçlı bir LNG terminali inşa edilmesi, ayrıca, Rus doğal gazının deniz altından inşa edilecek bir boru hattıyla Ceyhan'dan Kıbrıs'a oradan da İsrail'e ulaştırılması ve ülkemizin Kuzey-Güney ekseninde de transit ülke konumunu güçlendirmesidir. Özellikle son dönemde Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasında yaşanan doğal gaz krizi de enerji kaynaklarının üretici ülkeden tüketici ülkelere nakli için stratejik bir konumda bulunan Türkiye'nin, bölgesel ve küresel enerji arzı güvenliği açısından önemini gözler önüne sermiştir. Enerji stratejisinin araçları Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC): Doğu-Batı Enerji Koridoru'nun en önemli bileşenini oluşturan Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattı (BTC) tamamlandı. 18 Kasım 2005 tarihi itibariyle BTC petrolü Türk sınırlarından giriş yaptı ve ilk petrol bu hafta başında Ceyhan'a ulaştı ve dünden itibaren de tankerlere aktarılmaya başlandı. Böylece Türkiye'nin 14 yıllık rüyası da gerçekleşmiş oldu. Yılda 50 milyon ton, günde 1 milyon varil petrol ihraç kapasitesi ile küresel enerji güvenliğinin kuvvetlendirilmesine katkıda bulunacak olan boru hattının hedef pazarını Akdeniz ve ABD'nin doğu sahilleri teşkil ediyor. BTC ayrıca, Rus ve Hazar Petrollerinin Batı pazarlarına ulaştırılmasında ana güzergâhlarından birini oluşturan Türk Boğazları üzerindeki yükün hafifletilmesine de yardımcı olacak. Söz konusu hatta Kazakistan'ın katılımı (Aktaü-Bakü Bağlantısı) önem taşımaktadır. Türkiye, Azerbaycan ve Kazakistan arasında gerekli Hükümetlerarası Anlaşmanın bir an evvel imzalanması yönünde gerekli girişimlerde bulundu. Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı: Birbirine paralel iki hattan oluşan Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı, Irak'ın Kerkük ve diğer üretim sahalarından elde edilen ham petrolü, Ceyhan (Yumurtalık) Deniz Terminali'ne ulaştırıyor. Yıllık taşıma kapasitesi toplam 70.9 milyon ton (günde 1.6 milyon varil) olan hat, Irak'ın en önemli petrol ihraç güzergâhlarından birini teşkil ediyor... Samsun-Ceyhan By-Pass Petrol Boru Hattı: Türk Boğazlarındaki yoğun tanker trafiği ve Boğazların fiziksel ve morfolojik özellikleri dikkate alındığında, Türk Boğazlarının hidrokarbon kaynaklarının tüketici pazarlarına ulaştırılması için riskli olduğu, saklı maliyetinin bulunduğu gerçekçi ve sürdürülebilir bir güzergâh olmadığı ortaya çıktı. Bu durum Türk Boğazlarını by-pass edecek petrol boru hattı projelerinin geliştirilmesine yol açtı... Hattın diğer projelere göre avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz: Projeye yatırım yapacak olan şirketler için boru hattının tek bir ülkeden geçmesi, başta transit ücretini azaltmak üzere birçok kazanç sağlıyor. Sivas'tan itibaren Bakü-Tiflis Ceyhan Petrol Boru Hattının çevre etki değerlendirmesi yapılmış olan mevcut 500 m'lik koridorunu kullanacağı için çevresel açıdan daha az sorunlu bir proje. Hattın tarımsal araziden geçmeyecek ve yüzde 45 oranında BTC'nin geçiş alanından ("right of away") yararlanacak olması, arazi edinimi/kamulaştırılması açısından daha az mali soruna yol açıyor. Ceyhan Terminali'nde mevcut 100 milyon tonluk boş kapasiteyi kullanacağı için, proje kamuya ait atıl bir kapasitenin değerlendirilmesi amacına hizmet edecek. Ayrıca, yeni bir terminal yapımı gerekmeyecek ve dolayısıyla yeni çevre sorunlarına da yol açılmayacak. Orta ve Doğu Karadeniz'de sürdürülmekte olan petrol arama çalışmalarının ümit vadeden bir seyir izlemesi göz önünde bulundurulduğunda, ileride buradan çıkartılacak petrolün Samsun-Ceyhan güzergahı vasıtasıyla piyasalara sunulabileceği akla geliyor. > Yarın: Doğal gaz boru hatları