Türkiye'nin enerji stratejisi -2-
Türkiye'nin enerji stratejisini kaleme aldığımız bugünkü ikinci bölümde doğal gaz boru hatlarını değerlendireceğiz. Türkiye'yi dünyanın enerji köprüsü haline getiren önemli projelerden bazıları şöyle: İran-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı İran'dan Türkiye'ye yılda 10 milyar metreküp doğal gaz sevkiyatına ilişkin 25 yıl süreli Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması, 8 Ağustos 1996 tarihinde, BOTAŞ ve İran Ulusal Doğal Gaz Şirketi (NIGC) arasında imzalandı. Anlaşmayla 1999 yılında 3 milyar metreküp ile başlaması öngörülen sevkiyatın geçen yıl 10 milyar metreküpe çıkarılması kararlaştırılmıştı. Ancak, teknik ve idari hususlardaki çeşitli gecikmeler nedeniyle, doğal gaz nakline fiilen 10 Aralık 2001 tarihinde başlandı. 2004 yılında İran'dan yaklaşık 3,5 milyar mekreküp doğal gaz alımı gerçekleştirildi. Bakü-Tiflis Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (BTE) Doğu-Batı Enerji Koridoru kapsamında gerçekleştirilmekte olan ve 2006 sonunda faaliyete geçmesi planlanan Bakü-Tiflis Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı (BTE), Doğu-Batı Enerji Koridoru'nun diğer önemli bileşenini oluşturuyor. Şahdeniz doğal gazını Türkiye'ye ulaştıracak hattın maksimum kapasitesi yılda 16 milyar m3 olarak tasarlandı. Toplam uzunluğu 609 km olan hattın, Türkiye bölümü 225 km. Söz konusu boru hattının kontrat miktarından daha geniş bir kapasite ile tasarlanarak, hattan ileride Türkiye üzerinden Avrupa'ya doğal gaz satımı öngörülüyor. Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Boru Hattı Projesi 300 km (209 km Türkiye kısmı) uzunluğundaki boru hattının inşasının 2006'da tamamlanarak gaz nakline başlanması öngörülüyor. 15 yıl süreli anlaşma uyarınca Yunanistan iç pazarına, ilk teslimat yılında 250 milyon m3, ikinci teslimat yılında 50 milyon m3 ve daha sonra her yıl 750 milyon m3 doğal gaz nakledilecek. Diğer taraftan, geliştirilen İtalya bağlantısı ile anılan hat üzerinden taşınacak doğal gaz miktarının 11-12 milyar m3/yıl seviyesine çıkarılması planlanıyor. Bu miktarın 3 milyar m3'ünün Yunanistan'a, 8 milyar m3'ünün ise İtalya'ya taşınması hedefleniyor. Hattın inşaat çalışmaları Türkiye ve Yunanistan topraklarında eş zamanlı olarak başlatılmak üzere, iki ülke Başbakanlarının katılımıyla 3 Temmuz 2005 tarihinde temel atma törenleriyle gerçekleştirildi. Türkiye, İtalya ve Yunanistan enerjiden sorumlu bakanlarının katılımıyla 4 Kasım 2005 tarihinde İtalya'nın Lecce kentinde düzenlenen gayrıresmi toplantıda Güney Avrupa Doğal Gaz Ringi'nin Yunanistan ile İtalya arasında inşa edilecek bölümüne ilişkin Hükümetlerarası anlaşma da imzalandı.. Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Türkiye'den sonra, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan güzergahını izleyerek Avusturya'ya ulaşması planlanan Nabucco Projesi, Hazar ve Orta Doğu Doğal Gazını, Balkanlar, Orta ve Batı Avrupa doğal gaz pazarına ulaştırmayı amaçlıyor. Bu hat Yunanistan projesinin ardından Avrupa'ya açılan ikinci kapımız olma niteliğinde. Proje kapsamında ilk etapta, güzergahı oluşturan ülkelerin gaz ihtiyacının karşılanması, takip eden yıllarda Avrupa'da önemli bir doğal gaz dağıtım noktası olan Avusturya üzerinden Orta ve Batı Avrupa'ya ulaşılması planlanıyor. 3.300 km (Türkiye bölümü 2000 km, Bulgaristan 440 km, Romanya 450 km, Macaristan 400 km ve Avusturya 50 km) olacak hattan 2010 yılında 4,5 milyar m3, 2020 yılında 25 milyar m3 doğal gaz taşınacak. Bu rakamlar iyimser senaryoyla sırasıyla 13 ve 31 milyar m3'e çıkıyor.. Toplam yatırım maliyeti ise 4.6 milyar Avro. Arap Doğal Gazı Türkiye'nin transit ülke rolünü perçinleştirerek diğer projeler arasında Arap Doğal Gaz boru hattı ile Irak-Türkiye doğal gaz boru hattı bulunuyor.. Mısır'ın El Ariş bölgesinden başlayarak Akabe üzerinden Amman'a ulaşan hattın gelecek yıllarda Şam-Halep güzergahından Türkiye'ye ulaşması öngörülüyor. Projenin ikinci etabını oluşturan ve Akabe limanı'ndan, Ürdün-Suriye sınırındaki Rihab Terminaline uzanan 393 km. uzunluğundaki boru hattının döşenme işlemi tamamlanarak Rihab'a kadar ulaştırıldı.. Akabe ile Amman arasındaki güney-kuzey Ürdün parkuruna 2005 Aralık ayı itibariyle doğal gaz pompalanmaya başlandı. Ayrı bir proje olarak düşünülen Irak-Türkiye doğal gaz boru hattının ise Kerkük-Yumurtalık petrol boru hattına paralel olarak inşa edilmesi hedefleniyor.