Atomlarla elektronlar

Müşteriler dâhil, insanların rasyonel karar veremedikleri gerçeğini keşfeden sayısız araştırmacı var. Bunlar, yıllardır, insanların neden rasyonel davranmadıklarını araştırıyorlar. Yakınlarda yayınlanan "Predictably Irrational" kitabında yazar, "etrafımızdaki şeyleri birbiriyle kıyaslarız, işte tam da bu sebeple nice tuzaklara düşeriz" diyor. Psikologların ve bizim kadîm esnafımızın iyi bildiği yanıltıcı kıyaslamalarla nasıl mantıksız seçimler yaptığımızı örneklerle açıklıyor. Sizce hangisi daha az maliyetlidir? A: 70-80 kiloluk iki ayaklı bir canlıyı 30-40 dakika içinde 30-40 kilometre öteye klimalı araçlarla taşımak mı? B: İki kişi arasında 3-4 dakikalık bir telefon görüşmesi yaptırmak mı? Sizce hangisi daha ucuzdur? A mı, B mi? Hangisine hak ettiğinden fazla bedel ödüyoruz: A'ya mı, B'ye mi? Ailecek A için ne kadar, B için ne kadar para harcıyoruz? Ortaya çıkan tablo, ne yazık ki, elektronlarla uğraşan sektörün farfarasının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Üstüne üstlük, halkı yok yere kışkırtanlar da işin cabası. Nesneleri oluşturan gerçek dünyada atomlarla uğraşan imalatçılar, sanayiciler, büyük zahmetlere katlanmak, bir türlü aşağıya çekilemeyen nice maliyetlerle çalışmak zorunda kalıyorlar. Atomlar dünyasında maliyetler arttıkça artıyor. Adı bile sanal olan bilgi ve iletişim dünyası ise sadece elektronlarla uğraşıyor. Ses, görüntü ve data işlemleri, ağırlığı ve hacmi olmayan, neredeyse sıfır maliyetle bir yerden bir yere aktarılan elektronlarla gerçekleştiriliyor. Elektronlar dünyasında maliyetler radikal boyutlarda düşüyor, marjinal maliyetler sıfırlanıyor, ama, tarifler bir türlü düşmüyor, faturalar kabardıkça kabarıyor. Elektronikçiler parmağını kıpırdatmıyor, şaşırtıcı kampanyalarla haksız yere zam üstüne zam yapıyorlar. Kimseden gık çıkmıyor. Ama, atomları taşımak için ter döken lojistikçilere koro halinde haksızlık ediliyor. Elektronikçilerin dolduruşuna geliyorsak, bâri, alın terinin hakkını yemeyelim. >> (Pazarola, pazartesi günleri yayınlanır.)