Eğitimde seleksiyon ve segmentasyon

Seleksiyon ayıklama; segmentasyon tasnif etme, bölümlendirme demek. Her ikisi de, bilinçli veya bilinçsiz, doğal veya yapay olabiliyor. Doğal seleksiyonda, canlılardan en güçlü olanlar hayatlarını sürdürebiliyor, güçsüzler ise zamanla yok oluyorlar. Yani, orman kanunu işliyor. Yapay seleksiyonda, ayıklamaya medeniyet karışıyor ve bitki ve hayvan ıslahı için, eşleştirilecek canlılar insanlar tarafından kontrol edilerek seçiliyor. Böylece istenen özelliklere sahip bitki ve hayvanların nesli çoğaltılmış oluyor. Bugün dünyada 80 çeşit bitkinin kökeninin yabani hardala (Brassica Oleracea) dayandığını biliyor muydunuz? Bu kendi halindeki bitkiden, ilk olarak MÖ 6. yüzyılda yaprakları daha genişçe olanları yapay seçilim yolu ile ayıklanarak arkaik kıvırcık lahana elde edilmiş. MS 1. yüzyılda da, yer lahanaları ayıklanıp bildiğimiz lahana mutfaklara girmiş. 15. yüzyılda lahana Avrupa'nın kuzeyinde karnabahar, güneyinde İtalya'da ise brokoli olarak seleksiyon yoluyla geliştirilmiş. 18. yüzyılda da Belçika'da Brüksel lahanası türetilmiş. Gelecekte hardal temelli yeni lahanalarla da tanışmamız muhtemel. Eğitimsiz insan gibi, her yerde kendiliğinden yetişebilen yabani hardal pek "para etmiyor" ama dikkatli bir seleksiyonla üretilen kopyaları, sarmalığı, dolmalığı, akı, karası ve Brükselli'siyle lahanaları, brokolisi el üstünde tutuluyor. Özünde bir tasnif işlemi olan segmentasyon olmadan seleksiyon yapılamıyor. Segmentasyon aynı zamanda önemli bir pazarlama aracı. Piyasada tornadan çıkmış gibi, birbirinin aynısı mallar, emtia, pek iş yapmıyor. Müşteriler malların kendilerine göre uyarlanmasını, farklılaşmasını istiyor. Müşteriler malları A (değerli), B (hesaplı), C (ucuz) gibi kategorilere ayırarak değerlendiriyor. Firmalar da öyle. Her müşteriye aynı değeri vermiyor; farklı segmentlere sesleniyor; üst, orta ve alt dilimleri hedefliyorlar. Ürün olsun, firma olsun, müşteri olsun, piyasada A'lara da, B'lere de, C'lere de, hatta Z'lere bile yer var. Bunları doğru tanımladığınız, birbirine karıştırmadığınız sürece bir problem olmuyor. Ama işin içine "çakmalar", "kayırılanlar" karışınca müşterinin aklı karışıyor, piyasadakilerin sütü bozuluyor. Yeni ders yılına başladığımız bu günlerde, ne sınavlarla ne de mülakatlarla seleksiyonunu tam yapamadığımız öğrencilerimizle birlikte, segmente edilmemiş, A'sı, B'si, C'si birbirine karışmış nice eğitim kurumlarımız ve eğitim kadromuzla daha ne kadar boşa kürek çekecek, "eğitim şart" demeye devam edeceğiz, cidden merak ediyorum. Pazarola, hayrola. (Pazarola pazartesi günleri yayınlanır)