Tezgâhın bereketi (Sıla Ziyaretinden Bazı Notlar)

Apartman, işhanı, site girişlerinde "dilencilerin ve pazarlamacıların girmesi yasaktır" uyarısına rastlandı. (Anlaşılan, eski usul, çat kapı 'satıcı'lar (halk onları pazarlamacı biliyor) hâlâ çabalıyorlar.) Semt pazarlarında mahalli mahsuller bol ve taze. Fiyatlar makul ve bazılarında cezbedici. İstanbul'a kıyasla epeyce hesaplı. Müşteriler hemen her kesimden. Müşterilerin de, satıcıların da çoğu kadın. Semt pazarlarında satıcılar üç grup. Bir grup, pazar pazar dolaşan, tam profesyonel esnaf satıcılar. Kendi araçlarıyla gelip, sabah tezgâh kurup, akşam geç vakit toplanıp gidiyorlar. Aile boyu, çoluk çocuk çalışıyorlar. Sattıkları ürünler/mallar nispeten standard, kasalanmış, ambalajlı mahsuller. (Bazıları mahcup-sessiz, bazıları aktif-gürültülü.) Diğer grup yarı profesyonel. Mahalli mahsulleri satıyorlar. İlk anda amatör pazarcı sanıyorsunuz, biraz konuşturunca durum anlaşılıyor. (Çoğunluğu kadın olan bu bu kesimin müşteriye ilgisi daha sıcak.) Kendi yetiştirdikleri sebze-meyveleri semt pazarlarına getiren amatör satıcılar yok denecek kadar az. (Demek ki, pazarlar amatörlere göre değil, insanı profesyonelleştiriyor.) Sabit pazar görevi gören ve daha geniş bir ürün yelpazesine sahip geleneksel arastalarda ve tarihî çarşıda fazla hareketlilik yok. Çaptan düşmüşlük, terk edilmişlik havası hakim. Satıcılar hâlâ 'uyanık esnaf' gayreti içinde. Aynı malı epeyce farkla tutturabildiğine satmaya çalışıyorlar. Müşteriler de boş değil. (Eskiden hayatın merkezindeki bu tarihî çarşı (Kaleiçi) müşterilerini civardaki pasajiçi dükkanlara kaptırmış. Pasajdakiler de, esnaf da, dünyanın ve müşteri profilinin değiştiğini algılamamış, ayak uyduramamış. Az bir gayretle, otantik hava kazandırılarak, tarihî çarşı küçük bir 'Kapalıçarşı'ya dönüştürülebilir.) Şehrin gelişen semtlerine demir atmış AVM'lerden bazıları nispeten durgun. Hareketlenmeleri yıllar alabilir. Globalleşmenin yerelleşmesi buralarda açıkça hissediliyor. Büyük olsun, küçük olsun, her tezgâh, dükkan, mağaza, AVM, aynı derecede başarılı, hareketli, kârlı değil. Aradaki fark pazarlama zekâ ve becerilerinden kaynaklanıyor. 'İş bilenin, kılıç kuşananın'. Ne de olsa. tezgâhın bereketi, pazarlamasından belli oluyor. Pazarola, hayrola. Pazarola, pazartesi günleri yayınlanır