"Alın teri var mı?.."

Özallı yıllar... Rahmetli liberal ekonomik sistemin yapı taşlarını millete anlatmaya ve de sistemi kurmaya çabalıyor. On yıllar boyu kabuğuna çekilmiş ekonomik bir modele alışmış Türkiye için "değişim" gerçekten zor bir "süreç". Bankalar, krediler, senetler, çekler, hepsi büyük ölçüde yeni aletler. Bu arada "yastık altı" denilen, milyar dolarlarla, hatta bütçemizin birkaç katıyla ifade edilen bir "finansman kaynağı"na göz dikmişiz; onu ekonomiye kazandırmaya çalışıyoruz... Aslında gereğinde bu kaynak, amcalar, hanımlar, bacılardan ödünç alınır sonra yerine konur ve de bu öz sermaye kabul edilir. Bunun dışında şirketlerde de bu türden "yastık altı finans kaynakları" var. İşte modern ekonomilerde sanayi ve ticaretin finansmanında bu kaynaklardan faydalanmanın yolları bankalarla ve sermaye piyasaları düzeni ya da kısaca "borsa"larla aranmış, durmuştur... Gelelim bizim dükkândaki bu konudaki muhabbete... Babam rahmetli bankadan borç almaya kesinlikle karşı idi. İşini büyütmesi "borcuna aşırı sadıklığın" mükafatı olarak İzmir Keresteciler Piyasasındaki "güvenilirliği" sayesinde olmuştur. Malını alır senedini imzalar, günü gelince öderdi. İşte Türkiye'de "Banker"ler olayı ortaya çıktığında sormuştu bu işin ne olduğunu. Bendeniz de az buçuk ekonomi bilimine bulaşmışlığım sayesinde anlatmaya çalışmıştım: "Baba, hani sen bankadan kredi almaya karşısın ya. Senin gibi buna karşı olan büyük şirketleri bir bakıma halkla ortak yapmaya dönük bir sistem bu. Bir kişi şirketlerin piyasaya sürdüğü hisse senetlerini satın alacak. Dolayısıyla o şirkette küçük de olsa payı olacak. Şirketin işleri iyi giderse şirketin değeri artacak. Dolayısıyla hisse senetlerinin de değeri yükselecek. Hisselerini satarak kâra ortak olmuş olacak. Tersi durumda, zarara katlanacak..." Ne güzel de anlattım diye şişinmeye hazırlanırken soruverdi rahmetli: "Alınteri var mı bu işde?" "Baba, millet hisse senedini alarak riske ortak oluyor, bu da alın teri sayılmaz mı?" Cevap: "Ben anlamam! Alın teri olmayan işten hayır gelmez!.." Bölgesel küresel, krizin sebebi bu olabilir mi?..