Avrupa benim bildiğim otuz yıldır giderek yaşlanıyor. Nüfus artış hızları böyle devam ettiği takdirde 30-40 yıl sonra Avrupa'ya Avrupa dışından gelenler genç nüfus itibarıyla daha fazla olacaklar. Bu ise milliyet mefhumunun sorgulamasını gerektirecek. Bu açık gerçek dolayısıyla "yaşlanan Avrupa" bir birlik kurmaya ve bu birlik içinde çeşitli milliyetleri hamur yapmaya çalışıyor. Böylece gelecekte "azınlık" olma tehlikesini bir bakıma önlemek istiyor. Ancak bu gelişmeler Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde değişik tesirler meydana getiriyor. Farklılıklara tahammül politikası İngiltere yıllarca çok çeşitli milletleri sömürürken uyguladığı farklılıklara tahammül politikasını sürdürüyor. Akıllılık da ediyor. Çünkü işini iyi beceren vatandaşlarını daha verimli şekilde istihdam ediyor. Mesela Londra'da Sih inancında, Hint asıllı esmer bir İngiliz vatandaşını meşhur "Sih türbanı"nın üstüne bir kokart takıp trafik polisliği yaptığını görürsünüz. Bu polis mesela evine motosikletle gitse başına kask takmaz, kimse de ona bir şey diyemez, demez. Ya da Müslüman bir kadın subay, başörtüsünün yanına kokartını takar, işine bakar. Almanya'da da öyledir. Benim çalıştığım enstitüde doktora öğrencisi bir rahibe vardı. İnancının gereği kıyafetle doktorasını tamamladı gitti. Kiliselere bağlı hastanelerde bütün hemşireler mezheplerinin emrettiği şekilde giyinirler ve her türlü hizmeti yaparlar. Fransızlar da aslında sömürgecilikte İngilizlerden aşağı kalmazlar. Mesela Fransa milli futbol takımının şu günlerde üç dört oyuncusu zenci, biri Cezayirli, biri Ermeni vs'dir... İthamlara maruz kalmıştı! Ancak seçildiği günlerde "Millet mecburen bir 'hırsızı' seçmek zorunda kaldı" tarzında ithamlara maruz kalan Chirac, çok tepki alacağını bilmesine rağmen resmi ortaokul ve liselerle sınırlı olmak üzere başörtüsü yasağı getirmek için harekete geçti. Fransa'nın meşhur laik anlayışıyla taban tabana zıt olan bu uygulama, içeride ve dışarıda şimdiden çok tepkiler aldı ve alacaktır. Ve bu davranış Fransa'daki beş milyona varan Müslüman Fransız vatandaşının daha da bilinçlenmesine yarayacaktır. Büyük ihtimalle iç politika malzemesi olarak kullanmaya çalıştığı başörtüsü Chirac'ın başını epey ağrıtacağa benziyor laik Avrupa'da.