Misyon odaklı hükümet

İzmir Enternasyonal Fuar Müdürü olarak ilk bürokrasi tecrübemi yaşamıştım. Üniversite alışkanlığı ile Belediye Meclisi'nin ilk oturumunda bana sorulan bir soruya oturduğum yerden cevap verince, mecliste yer yerinden oynamıştı da neye uğradığımı şaşırmıştım. "Tayin edilenler, seçilenler karşısında oturarak konuşamazlarmış." Her zaman geçerli olmasını dilediğimiz; demokrasinin geçerli kuralı "seçilenler önceliği"ni yaşayarak öğrenmiştim. Gelelim Belediye meclisi toplantılarının en hararetli oturumlarına... Bunlar "Bütçe görüşmeleri" mâlum. Büyük Millet Meclisi'nde de öyle ya. Mesela, fuar müdürlüğü olarak kaç fuar düzenleyeceksin, kaç metrekare yer satacaksın, kaç ziyaretçiden ne kadar giriş ücreti gelecek, kaç aslan doğuracak, aslan ailesi için kaç at ya da eşek satın alacaksın, yani ne kadar masraf edeceksin? Neticede yıl sonunda gelir ve gider tahminlerini belirli kurallar çerçevesinde kalarak ne kadar iyi tutturabilirsen senden iyi müdür yok. Kimse aynı kaynakları kullanarak daha iyi sonuçlar alabilir miydi? diye sormaz. Size tanınan bütçeden az harcarsanız tembellik yapmış olursunuz, daha fazla harcamışsanız hesabınızı bilmiyorsunuzdur, tam bütçeniz kadar harcarsanız gelecek sene bütçeniz kısılacaktır. Bu kafa yapısı aynen bütün devlet kuruluşlarında aşağı yukarı geçerlidir. İşte başlıkta sunduğumuz kavram bunu sorguluyor. Önce bir hükümet, devlet kuruluş misyonu belirliyor. "Ben niçin varım?" sorusuna cevap veriyor. Sonra bu göreve uygun olarak faaliyetlerini planlıyor. Yıl sonunda misyonunu gerçekleştirebilir ise, kalan fonları gelecek yıl kullanabiliyor. Bizde olduğu gibi bütçe fasıllarını tüketmek için saçma sapan harcamalar yapmıyor. Peki şimdi soracaksınız, "Bütçe görüşmeleri heyecanını kaybederse, millet meclisinin tadı tuzu kalmaz, o zaman partiler nasıl gövde gösterisi yaparlar?" Ben ilk yazılarımda arzetmiş idim. Siyasetten pek anlamam bu soruyu 40 yıldır bütçe görüşmelerine katılanlara sorun. En iyi cevabı onlar verirler herhalde. Bu arada her ne kadar henüz Amerika'yı görmedim ise de Amerika Birleşik Devletleri'nin şöyle bir misyonu olduğu kulağıma çalınmıştı. Amerika Birleşik Devletleri vatandaşları her türlü ihtiyaçlarını gerek iç gerekse dış piyasalardan en kaliteli ve en ucuz şekilde temin etme hakkına sahiptirler. Devletin temel misyonu bu hakkı onlara vermektir. Bunu da Amerika'ya sık sık gidip gelenlere sorar, tahkik edersiniz. "Sonra bizim devletin misyonu nedir?" diye aklımıza gelebilir. Bu sorunun muhatabını bulursanız bendenize de bildirin lütfen.