X'ci misiniz, Y'ci misiniz?..

Bir yazar için en önemli an okuyucusundan tepki aldığı andır. Çünkü bir veya birkaç kişinin araması yazının ilgi çekici bulunduğuna işaret sayılır. Tabii bu arada okuyucuların hangi konularda hassas oldukları da zaman içinde belirginleşir. Bendeniz de epey zamandır bir köşe işgal edenlerdenim. Okuyucunun en çok siyasî konulara ilgi duyduğunu biliyorum. Ancak son on, on beş yıldır daha ziyade iş hayatı ve yönetim konusunda kendimi geliştirmeye yöneldiğimden, bu alanda bilgi paylaşmaya gayret ediyorum. İşte bu konuları ele aldığım yazılardan en çok ilgi çekenleri de "şirketlerin çalışanlarını dinlemeleri ve onlara değer vermelerine" vurgu yaptığım yazılar oluyor. Bu mealde bir yazı anında tepki alıyor. Bunun sebeplerini derinlemesine tahlil etmek tabii çok zor. Ama yıllar boyu işin tabii akışı içinde edindiğim intiba son yıllarda öne çıkan motivasyon teorilerinden "Y Teorisi"ni destekler mahiyettedir. Malum yönetimde ve motivasyonda klasik anlayışı temsil eden "X Teorisi" çok özetle "İnsanların tembel, güdülenmeye muhtaç, 'iş'i bir eziyet olarak gören, kendiliğinden hiçbir gayreti göstermeyen, emir almayı ve bu emri kendinden hiçbir katkıda bulunmadan yerine getirmeyi yeterli gören, yetki verilmesini bir angarya olarak algılayan, ruhsuz, neşesiz, paragöz varlıklar oldukları kabulüne" dayanır. Zaman zaman gündeme getirdiğimiz ve sanayi çağının temel paradigması olan Fordist-Taylorist yönetim anlayışının bir ölçüde X-Teorisi'ni esas aldığı söylenebilir. Y-Teorisi ise "İnsanların 'iş'i bir eğlence olarak gördüklerini, eğer uygun ortam sağlanırsa işin gelişmesi için katkıda bulunmaktan zevk aldıklarını, kendilerine yetki ve sorumluluk verildiğinde daha verimli çalıştıklarını, onları motive etmekte maddi faktörler kadar takdir edilmek, teşekkür edilmek, fikri sorulup adam yerine konulmak gibi manevi faktörlerin de etkili olduğunu, bir şeyler üretmekten ve insanlara faydalı olmaktan hoşlandıklarını" esas almaktadır. Şöyle etrafınıza bir bakın "X-Teorisi"ni uygulayan şirket ve kuruluşlar mı, yoksa "Y-Teorisi"ni uygulayanlar mı daha verimli ve başarılılar? İşte o yüzden "Y-Teorisi"ne vurgu yapan yazılar "reyting" alıyor!..