Çakışan hizmetlerin mahsuplaştırılması

Birkaç hafta önceki bir yazımızda "Hizmet çakışmasında mutlu son" başlığını kullanmıştık. Sosyal güvenlik hukukumuza göre, bir kişinin aynı anda iki sosyal güvenlik kurumuna tabi olarak prim ödemesi ve hizmet kazanması mümkün değildir. Ancak, çalışma hayatının şartları bazen bir kişinin aynı anda iki sosyal güvenlik kurumunun alanına giren faaliyette bulunmasına imkan vermektedir. Vergi mükellefiyeti gereği Bağ-Kur sigortalısı olması gereken bir kişi, aynı süte içinde hizmet akdine dayalı çalışması nedeniyle SSK sigortalısı da olabilir. Bu kişinin başlangıçta doğru olan sosyal güvenlik kurumunu seçememesi sebebiyle emeklilik aşamasında sıkıntılar yanşamaktadır. İşte bunları aşabilmek için 5458 sayılı 'Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarının Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un 16'ncı maddesi ile yeni bir düzenleme yapıldı. Sözkonusu maddede şöyle belirtiliyor: "5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu ile 506, 1479, 2925 ve 2926 sayılı kanunlardan birine tabi sigortalı iken, aynı sürede bir diğer sosyal güvenlik kurumuna adına prim ödediği anlaşılan sigortalılardan, yersiz tahsil edilen prim asılları, sigortalı ya da sahiplerinin talebi, Emekli Sandığı bakımından ayrıca kurumların da talebi halinde işsizlik sigortası primi hariç olmak üzere hizmetlerin çakıştığı sürede prim borcu aslına mahsup edilmek üzere en geç 6 ay içinde tabi olması gereken sosyal güvenlik kurumuna devredilir. Çakışan hizmet süresine ilişkin devredilen miktarın prim borcu aslını karşılamaması halinde, bakiye prim borcuyla ilgili kanun hükümlerine göre sigortalıdan veya 5434 sayılı kanuna tabi kurumdan tahsil edilir. Sosyal sigorta kanunlarındaki sigortalılığın tespiti ile hizmetlerin birleştirilmesine ait hükümler saklıdır. Kanunun yürürlük tarihine kadar çakışan hizmet süreleri sosyal güvenlik kurumlarınca iptal edilmemiş sigortalılar da bu hükümden yararlandırılır." Kanunun bu düzenlemesine paralel olarak T.C. Emekli Sandığı, SSK ve Bağ-Kur yetkilileri ile ortaklaşa yapılan toplantı sonunda yapılacak işlemler kararlaştırıldı. Sosyal Sigortalar Kurumu ise bu kararlar doğrultusunda 12-156 Ek sayılı genelge ile uygulamayı duyurdu. Mahsup farkını sigortalı ödeyecek İlgili sosyal güvenlik kurumuna aktarılması gereken primin diğer kurumda geçen sürelere ait prim asıllarını karşılayıp karşılamadığına ya da fazla olup olmadığına bakılmaksızın devredilecek. Anca, kurumlar arası hizmet çakışmalarının olduğu sürelerde sigortalı adına ödenen prim asıllarının tamamının ilgili kuruma devredilecek, devredilen miktarın prim borcu aslını karşılamaması halinde, bakiye prim borcunun ilgili kanun hükümlerine göre sigortalıdan tahsil edilecek. Çakışan hizmetlerden primi ödenmemiş süreler ile sigortalının çakışmayan süreler dışındaki borcu için hiçbir şekilde prim aktarımının yapılmayacaktır. Üç sosyal güvenlik kurumunun anlaşmasına göre, çakışan hizmet sürelerine ait prim asıllarının sigortalı ya da hak sahiplerinin mutlaka talebi alındıktan sonra, ilgili sosyal güvenlik kurumuna devredilecek. Gecikme zamları ile diğer alınan ödemelerin aktarılmayacak. Birden fazla sosyal güvenlik kurumuna tabi hizmetlerin çakıştığının anlaşılmasından sonra, çakışan sürelere ait prim asıllarının, çakışan sürelerdeki prim borcu aslına mahsup edilmek üzere en geç 6 ay içinde sigortalının bağlı olması gereken diğer sosyal güvenlik kurumuna devredilecek. Altı aylık sürenin primlerin transfer aşamasına geldiği tarihten itibaren başlatılacak. Öte yandan, birden fazla sosyal güvenlik kurumunda geçen hizmetlerin çakışıp çakışmadığının tespitinin 2829 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda yapılacağı karar bağlanmıştır. İki kuruma birden prim ödeyenler Bazı durumlarda sigortalı iki kuruma birden prim ödemiş olabilir. Örneğin, Bağ-Kur sigortasılı olduğunu düşünerek Bağ-Kur primlerini ödeyen kişi, bir işverenin yanında çalışıyorsa, bu çalışması nedeniyle SSK'ya da primleri ödenmiş olabilir. Çakışan hizmet süreleri için her iki kuruma da prim ödendiğinin tespiti halinde, prim veya kesenek aktarımı yapılmayacaktır. Sigortalı ya da hak sahiplerinin talebi halinde her kurumun kendi mevzuatına göre ilgililere prim iadesi yapılabilir. Prim iadesinde yapılacak olan, öncelikle sigortalının tabi olduğu kurum tespit edilecek. Bu tespitten sonra ikinci kuruma ödediği primleri iade edilecektir. İşsizlik sigortası devredilmeyecek Yapılan düzenlemeyle, işsizlik sigortası primleri devredilmeyecek. Zira, işsizlik sigortası primi Sosyal Sigortalar Kurumunca Türkiye İş Kurumuna aktarıldığından, çakışma sürelerinde ödenen işsizlik sigortası primlerinin ilgili kurumlara devredilmesi söz konusu olmayacak. ------ * Okuyuculara cevaplar > Zennure Demirkaya - Verdiğiniz bilgilere göre, Bağ-Kur'a 20 tam yıl prim ödemesi yaptığınız takdirde emekli olabilirsiniz. Bağlı bulunduğunuz Bağ-Kur'dan hizmet dökümü alarak hizmet sürenizi görebilirsiniz. Yaş haddi ile ilgili probleminiz yok. > Mihraç İnan - İsteğe bağlı sigortada Mayıs 2003 ile Mart 2005 arasında ödenmeyen süreler yapılandırma kapsamına alındı. Ancak, Siz müracaat ettiğiniz halde hiç ödeme yapmadığınız için kapsama girmiyorsunuz. Eksik olan üç aylık sürenizi hemen isteğe bağlı sigortaya müracaat ederek ödeyebilirsiniz. > Ahmet Demir - Askerlik borçlanması ile sigorta başlangıcınızı geriye çekmeniz mümkün. Ancak, sigortaya başlama tarihinizden geriye doğru askerlik süresi kadar sigortalılık süreniz artırılacaktır. Askere gittiğiniz tarihin sigorta başlangıcı sayılması mümkün değildir. Askerlik dönüşü hemen çalışmaya başladığıysanız bu mümkün olur. Aksi halde arada boş geçen süreler değerlendirilmez. > Açıklama Geçtiğimiz haftaki yazımızda gelen sorulardan küçük bir yanlış anlaşılma olduğunu fark ettik. Bir işverenin yanında çalışırken emekli olan ve emekli olurken emeklilik ikramiyesini almayan sigortalının bütün hizmet süresi dikkate alınarak kıdem tazminatı hesaplanır. Eğer işçi emekli olurken kıdem tazminatını almış ve daha sonra aynı işverenin yanında çalışmaya devam etmiş ise, bu kez emeklilik sonrası hizmetleri üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır. Emekli olurken kıdem tazminatını alan sigortalının aynı işverenin yanında çalışmaya devam etmesi halinde kıdemi hesdaplanırken eski himzetlerinin dikkate alınması mümkün değildir. Böyle bir durumda mükerrer ödeme olur ki bunun hukuken himaye edilmesi mümkün değildir.