Çalışma hayatında yeni cezalar
10 Haziran 2003 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu ile çalışma hayatını düzenleyen kurallara aykırı davrananlara karşı uygulanmak üzere oldukça ağır idari para cezaları getirildi. Bugünkü yazımızda bu cezalar ele alınmıştır. ğ İşyeri açılışını bir ay içinde bildirin İş Kanununa göre, bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır. Bu bildirimi yapmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırılan her işçi için elli milyon lira para cezası verilecektir. Bu para cezasının kesinleşmesinden sonra bildirim yükümlülüğüne aykırılığın sürmesi halinde takip eden her ay için aynı miktar ceza uygulanır. ğ Toplu işçi çıkarmaya ceza Herhangi bir neden ile toplu işçi çıkarmak durumunda kalan işverenlerin bu durumu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirmek zorundadır. İş Kanunun 100. maddesine göre, toplu işçi çıkarma hükümlerine aykırı olarak işçi çıkaran işveren veya işveren vekiline işten çıkardığı her işçi için ikiyüz milyon lira para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. ğ Özürlü çalıştırmayana 750 milyon ceza İş Kanunun 30. maddesinde belirtilen hükümlere aykırı olarak özürlü ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline İş Kanunun 101. maddesine göre, çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için yediyüzelli milyon lira para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamayacaktır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder. ğ Eksik ücret ödemeye yüz milyon ceza İşçinin hak ettiği ücretini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, kanununa göre belirlenen asgari ücreti işçiye ödemeyen veya noksan ödeyen işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi ve her ay için yüz milyon lira para cezası verilir. Kanunun 37. maddesinde belirtilen "ücret hesap pusulası" düzenlemeyen veya işçi ücretlerinden 38 inci maddeye aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen işveren veya işveren vekiline ikiyüz milyon lira para cezası uygulanacaktır. Ayrıca İş Kanunun 52. maddesine göre, yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işveren, her hesap pusulasının genel toplamını gösteren bir belgeyi işçilerin kendi aralarından seçecekleri bir temsilciye vermekle yükümlüdür. Bu belgeyi düzenleyerek işçilere vermeyen işverenlere ikiyüz milyon para cezası verilir. Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için yüz milyon lira para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. ğ Yıllık ücretli izini mutlaka kullandırın Yıllık ücretli izni kanunda belirtilen kurallara aykırı olarak bölen veya izin ücretini kanundaki usule aykırı olarak ödeyen veya eksik ödeyen veya hak edilmiş izni kullanmadan iş sözleşmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti ödemeyen veya yıllık ücretli izin yönetmeliğinde belirtilen esas ve usullere aykırı olarak izin kullandırmayan veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için yüz milyon lira para cezası verilir. ğ Çocuk işçi çalıştırmayın Kanun ve yönetmelikte belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya ara dinlenmelerini kanunda belirtilen hükümlere göre uygulamayan veya işçileri 69. maddede belirtilen kurallara aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalıştıran; gece ve gündüz postalarını değiştirmeyen işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir. Çocukları çalıştırma yasağı hükmüne aykırı hareket eden, yer ve sualtında çalıştırma yasağı hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukları ve gençleri ve her yaştaki kadınları çalıştıran, çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran, doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen, işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir. ğ İş sağlığı ve güvenliğine dikkat İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline, alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için elli milyon lira para cezası verilir. Alınmayan önlemler oranında izleyen her ay için aynı miktar para cezası uygulanır. İşçilerin iş güvenliği konusunda bilgilendirilmesi ve eğitimi ile iş kazasının bildirilmesi hükümlerine aykırı hareket eden, iş kurma izni ve işletme belgesi almadan bir işyeri açan, faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren, kapatılan işyerlerini izinsiz açan, iş sağlığı ve güvenliği kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili hükümlere aykırı davranan; iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan kararları uygulamayan, işyeri hekimi çalıştırma ve işyeri sağlık birimi oluşturma yükümlülüğünü yerine getirmeyen, iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren veya işveren vekiline beşyüzer milyon lira para cezası verilir. Ağır ve tehlikeli işlerde onaltı yaşından küçükleri çalıştıran veya aynı maddede belirtilen yönetmelikte gösterilen yaş kayıtlarına aykırı işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir. İşçilere doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için yüz milyon lira ve çocuklara doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her bir çocuk için yüz milyon lira para cezası verilir. Gebe veya çocuk emziren kadınlar için yönetmelik ve yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullere uymayan işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir. ğ İş bulmaya izinsiz aracılık etmeyin 4857 sayılı Kanunun getirmiş olduğu yeniliklerden birisi iş bulmaya aracılık görevi Türkiye İş Kurumu ile birlikte, izin alan özel istihdam bürolarına yetki verilmesi olmuştur. İzinsiz iş bulmaya aracılık yapan ve faaliyet gösteren işverene bir milyar lira para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır. ğ Müfettişlere yardımcı olun Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili iş müfettişlerine kanunun 92. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek gibi yükümlülükleri yerine getirmeyen işveren veya işveren vekiline beş milyar lira para cezası verilir. İş denetimi ile ilgili olarak işçilerin iş müfettişlerine bilgi vermelerini engelleyen, işçilerin gerçeği saklamaya veya değiştirmeye herhangi bir suretle zorlamaları veyahut ilgili makamlara başvurmalarını engelleyen işverenlere beş milyar lira para cezası verileceği hükme bağlanmıştır. İş müfettişlerinin İş Kanundan veya diğer kanunlardan doğan her çeşit teftiş, denetleme yetki ve görevleri gereğince görevlerinin yerine getirilmesi sırasında, görevlerini yapma ve sonuçlandırmaya engel olan kimselere eylem başka bir suçu oluştursa dahi ayrıca beş milyar lira para cezası verilir. ğ Genel hükümlere aykırılık İş Kanunun 5. maddesinde belirtilen işçilere eşit davranma ilkesi ile 7. maddesinde belirtilen "geçici iş ilişkisi" hükümlerine aykırı davranan işveren ve işveren vekillerine her bir işçi için elli milyon lira para cezası verilecektir. İş Kanunun 8. maddesinde belirtilen belgeyi işçiye vermeyen, işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için elli milyon lira para cezası verilir. Çağrı üzerine çalışma hükümleri ile çalışma belgesi düzenleme yükümlülüğüne aykırı davranan veya bu belgelere gerçeğe aykırı bilgi yazan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için elli milyon lira para cezası verileceği hüküm altına alınmıştır.