Çocukların sağlık yardımı problemi

Sosyal güvenlik sistemimizin içinde birden fazla kurumun bulunmasından dolayı sigortalılar ile sigortalıların bakmakla yükümlü oldukları hak sahiplerine sağlanan sigorta yardımlarının hangi kurum tarafından verileceğinin tespitinde problemler yaşanmaktadır. Bugünkü yazımızda anne ve babanın aynı veya farklı kurumlarda çalışmaları sebebiyle bakmakla yükümlü oldukları çocuklarına sağlık yardımının nereden sağlanacağını, üvey çocuklar için sigorta yardımlarının yapılıp yapılmayacağını ve evlat edinilmiş çocukların sosyal güvenlik sistemi içindeki yerlerini ele alacağız. Sağlık yardımı tercihinde serbestlik Anne ile babanın farklı kurumlara tabi olarak çalışmaları halinde çocuklar için kurumların birisinden sağlık yardımı alınabilir. Öteden beri baba çalışıyorsa anne çalışsa dahi babanın üzerinden sağlık yardımı alınması gerektiği yönünde bir inanış bulunmaktadır. Bu inanış Türk Medeni Kanunu'ndan doğmaktaydı. Bilindiği üzere, yakın zamana kadar aile reisi olarak, aksi karar alınmamış ise erkekler kabul edildiği için çocukların sosyal güvenliklerinin öncelikle baba üzerinden sağlanması gerekiyordu. Medeni Kanunda yapılan değişiklik neticesinde aile reisinin salt baba olduğu şeklindeki hüküm kaldırılmıştır. Anne ve baba müştereken aile içinde karar almak ve uygulamak durumundadır. Sözkonusu değişiklik neticesinde, çocuklar için anne veya babadan birisi üzerinden yardım alınabilir. Örneğin; anne Emekli Sandığına tabi olarak çalışırken, baba Bağ-Kur sigortalısıdır. İşte bu gibi durumlarda, çocuklar için, tercih etmeleri halinde annenin çalıştığı kurumdan veya emekli ise Emekli Sandığından sağlık yardımı alınabilir. Söz konusu yardımın alınabilmesi için, uygulamada babanın tabi olduğu kurumdan çocukların sağlık yardımı almadığına dair bir yazı istenmektedir. Bize göre bu doğru bir uygulama değildir. Anne ve babanın aynı kuruma tabi olarak çalışmaları halinde tabii olarak birisi üzerinden sağlık yardımı alınması gerekir. Örneğin; Anne ve baba devlet memuru ise sağlık yardımı ikisinden de alınabilir mi? Konu ile ilgili olarak "Devlet Memurlarının Tedavi Yardımı ve Cenaze Giderleri Yönetmeliğinin" 40'ıncı maddesi "Bakmakla Yükümlü Olduğu Kişileri Bildirmeyi" düzenlemiştir. Sözkonusu maddeye göre; "Her devlet memuru, tedavi yardımından yararlanabilecek eşi, bakmakla yükümlü olduğu ana, baba ve aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarını gösterir bir beyanname vermekle yükümlüdür. Tedavi yardımından yararlanacak ana ve babanın birden fazla devlet memuru olan çocukları varsa, bu ana ve baba çocuklarından birinin beyannamesinde gösterilir Karı ve kocanın her ikisinin de bu yönetmelikten yararlanan memur olması halinde ise, aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklar anne veya babadan yalnız biri tarafından düzenlenecek beyannamede, boşanma ve ayrılık vukuunda ise, mahkeme çocuğun velayetini hangi tarafa vermişse, çocuk onun tarafından düzenlenecek beyannamede gösterilir." Anne ve babanın aynı kuruma tabi olmaları halinde birisi üzerinden sağlık yardımı verilmektedir. Üvey çocuklara sağlık yardımı verilir mi? Sosyal güvenlik sistemimizin önemli sorunlarından birisi de üvey çocukların durumudur. Gerçekten mevcut sistem içinde istisnai durumlar hariç üvey çocuklara üvey anne veya babalarının üzerinden sağlık yardımı hakkı tanınmamıştır. Örneğin; Sosyal Sigortalar Kurumuna tabi olarak çalışan bir sigortalı, üvey çocuğu adına sağlık karnesi çıkarıp, SSK'da tedavi ettiremez. Sosyal güvenlik sistemimizde Medeni Kanunda belirtilen birinci derece kan hısımlarına sigorta yardımları yapılmaktadır. Medeni Kanuna göre, hısımlığın derecesi doğum sayısına göre belirlenmektedir. Örneğin; anne ve baba ile çocukları arasında birinci derece kan hısımlığı varken, kardeşler ikinci derece hısım olmaktadır. Bu nedenle, kardeşler arasında sigorta yardımı söz konusu değildir. Ölen kardeşinden dolayı sağ kalan kardeşe ölüm aylığı bağlanması söz konusu değildir. Benzer bir şekilde üvey anne veya baba da üvey evlatlarının üzerinden sağlık yardımı veya diğer sigorta yardımlarını alamazlar. Bunun tek istisnası, Devlet Memurları Kanunu'nda bulunmaktadır. Gerçekten 657 sayılı Kanunun "Tedavi Yardımını" düzenleyen 209'uncu maddesinde "Devlet memurları ile herhangi bir şekilde sağlık yardımından yararlanmayan ve bakmakla yükümlü bulundukları ana baba ve ikiden fazla dahi olsa aile yardımı ödeneğine müstehak çocuklarının tedavi masraflarının karşılanacağı" hüküm altına alınmıştır. Kanunun "Aile Yardımı Ödeneğini" düzenleyen 202'nci maddesinde ise "Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir" hükmü yer almaktadır. Bu hükümler çerçevesinde üvey çocuklar, aile yardımına müstehak oldukları için, sağlık yardımından yararlanabilirler anlamını çıkarabiliriz. ? Evlat edilen çocukların durumu Evlat edinilen çocuklara kanunlarımız evlat edinen anne ve baba üzerinden sigorta yardımları verilmesini hükme bağlamıştır. Örneğin 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 106'ınıc maddesinde sigortalının bakmakla yükümlü olduğu kişiler belirtilmiştir. Söz konusu maddenin son fıkrasında ise; ...sigortalı tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş, yahut babalığı hükme bağlanmış çocuklar.. ibaresi ile sağlık yardımı hakkı verilmiştir. Aynı kanunun 23, 68 ve 71'inci maddelerindeki benzer düzenlemeler ile, evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş çocuklara iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle gelir ile ölüm sigortasından ölüm aylığı bağlanması veya toptan ödeme hakkı tanınmıştır. Buna benzer düzenlemeler Bağ-Kur Kanunu ile T.C. Emekli Sandığı Kanunu'nda da bulunmaktadır. >>> -KİTAP TANITIMI- Sosyal güvenlik ve iş hukuku alanında yayınlanan yeni eserleri zaman zaman köşemizde sizlere tanıtmaya çalışıyorum. Son zamanlarda bu alanda çok güzel ve faydalı olduğunu düşündüğüm kitaplar yayımlandı. Bu kıymetli eserler arasında herhangi bir fark gözetmeden sizlere tanıtım yapmaya çalışacağım... İş ve sosyal güvenlik el kitabı Bu hafta sizlere, Sosyal Güvenlik Uzmanı Şevket Tezel tarafından kaleme alınıp, Yaklaşım Yayınları tarafından yayınlanan "İşverenler, Sendikalar ve Personel Yöneticileri İçin Uygulamalı İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku El Kitabı" adlı kitabı tanıtacağım. Kitabın değerli yazarı Şevket Tezel aynı zamanda bir uygulayıcı olarak, pratikte karşılaşılan sorunları gözönünde bulundurarak konuları ele almıştır. Genel olarak, İş Kanunu ile yürürlükteki Sosyal Sigortalar Kanunu'nu ve 2007 yılında yürürlüğe girecek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu birlikte irdelenmiştir. Kitapta çalışma hayatına ilişkin en çok merak edilen kavramlar dizin yardımıyla kolayca bulunabilmekte, bu kavramlar yapılan yorumlarla açıklanmakta ve Yargıtay kararlarıyla da desteklenmektedir. Öte yandan kitaptaki örnek dilekçe ve formlar ile uygulayıcılara yol gösterilmesi hedeflenmiştir. Çok ciddi bir emek verilerek hazırlanan ve yazarın iş yaşamındaki tecrübe ve birikimlerini ustalıkla okuyucuya aktaran kitabı siz kıymetli okuyucularıma tavsiye ediyorum. Kitabı Yaklaşım Yayıncılık'ın Bülten Sokak No: 54 Kavaklıdere-Ankara adresinden, veya yayınevinin 0-312-468 76 46 numaralı telefondan temin edebilirsiniz.