Emekli aylıkları düşecek mi?

Cumhurbaşkanının vetosu sebebiyle TBMM'de onbeş maddesi tekrar görüşülecek olan "Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu" ile emekli aylıklarının nasıl değişeceği noktasında kafalarda soru işaretleri bulunmaktadır. Ülkemizde emekli aylıklarının miktarının sigortalıların geçimlerini rahatlıkla sürdürmelerine yetmediği bilinmektedir. Bunun başlıca sebebi çalışırken kazanılan ya da beyan edilen ücret düzeylerinin düşük olmasıdır. İş gücünün vasfının düşük, işsizlik oranının yüksek ve kayıt dışı çalışmanın yaygın olması ortalama ücret düzeyini olumsuz etkilemektedir. Emekli aylıklarının düzeyi belirleyen diğer bir unsur ise aylık bağlama oranıdır. Bu oran ülkemizde oldukça yüksektir: Aylık bağlama oranı dünya ortalaması her yıl için 1,5 iken, bu oran SSK ve Bağ-Kur'da 2,6 Emekli Sandığında 3'tür. Bu durum, emekli aylıklarının net ücrete çok yakın bazen de onun üzerinde olması sonucunu doğurmaktadır. Örneğin, asgari ücretle çalışan bir kişi net olarak 380 YTL alırken, emekli olduğunda 458 YTL almaktadır. Yani emekli olan birisi çalışırken elde ettiği ücretten daha yüksek aylık alabilmektedir. Yeni sistem daha uzun süre çalışmayı, çalışma ücretinin daha büyük bölümünün biriken paraya (prime) dahil edilmesini planlamaktadır. Ekonomik gelişme düzeyimizin giderek iyileşeceği, bunun da genel ücret düzeyini yükselteceği göz önüne alındığında, gelecekte emekli aylıklarının satın alma gücü bakımından daha yüksek olacağı hesaplanmaktadır. Eşit prime eşit aylık Emekli aylıkları arasındaki farkın asıl sebebi sigortalıların prime esas kazançlarının veya çalışma sürelerinin bir birinden farklı olmasıdır. Öte yandan aynı durumda olan sigortalıların emekli aylıklarının da emeklilik tarihine göre bir birinden farklı olduğu görülebilmektedir. Bunun sebebi ise, önceki yıllarda farklı tarihlerde çıkarılan yasalarla, prime esas kazanç taban ve tavanı arasındaki oranın veya prime esas kazanç tespitinin değiştirilmiş olmasıdır. Yeni yasa ile aynı durumdaki sigortalıların aynı emekli aylığı almasına imkan tanınmaktadır. Yeni sistemde uzun süre prim ödeyen ve yüksek ücret üzerinden prim ödeyenlerin aylıkları daha yüksek olacak. Ancak, çalışma süresi ve prim ödeme miktarı eşit olan iki sigortalının aylıkları eşit olacak. Emeklilik yaşı yükseliyor mu? Tartışılan konuların başında emeklilik yaşının yükselip yükselmeyeceği gelmektedir. Hemen belirtelim ki uzun vadede emeklilik yaşı yükseliyor. Ancak, halen emekliliğe hak kazandığı halde emekli olmayanlar ile emekliliğine bir yıl, beş yıl, on yıl gibi süreler olan vatandaşlarımızın emeklilik durumlarında bir değişiklik olmayacak. Yani, 2035 yılına kadar emeklilik yaşı değiştirilmeyecektir. 2036 yılından itibaren emeklilik yaşlarında hayatta kalma beklentisindeki artışa paralel, kademeli bir artış gerçekleşecektir. Bu artış aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Yıllar itibarıyla emeklilik yaşları Görüldüğü gibi halen çalışan sigortalıların emeklilik yaşı yükselmeyeceği gibi, yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, ancak 2035 yılından itibaren emekli olacaklar için emeklilik yaşı yükselmiş olacaktır. 2007 yılından sonra sigortalı olanlar Halk arasında 2007 yılından sonra sigortalı olanların emeklilik yaşı artmaktadır, onun için daha okul çağında olan çocuklarımızı 2006 yılı içinde sigortalı yapalım anlayışı yaygınlaşmaya başladı. İlk defa 2007 yılından itibaren sigortalı olacaklar için emeklilik yaşı 2036 yılına kadar kadınlar için 58, erkekler için 60, 2036 yılından itibaren ise kademeli olarak artacaktır. Sadece SSK kapsamındaki kişiler için 7000 gün olan prim ödeme gün sayısı 20 yıl içinde her yıl 100'er gün artırılarak 9000 güne çıkacaktır. Ancak, kısmi emeklilik sebebiyle kişilerin 5400 gün üzerinden de emekli olması alternatifi vardır. >>> Yıllar Erkek Kadın 2005-2035 Değişmiyor Değişmiyor 2036-2037 61 59 2038-2039 62 60 2040-2041 63 61 2042-2043 64 62 2044-2045 65 63 2046-2047 65 64 2048 65 65