Emekli maaşları düşüyor mu, düşürülüyor mu?

Okurumuz Zübeyde Hanımın belirttiği haberi ben de okudum. Hatta bu haber üzerine televizyonlarda da emekli maaş miktarı üzerine yapılan bir kısım uzmanların yorumlarına da yer verildi, üzülerek bunları da izledim. Yeni bağlanan emekli maaş miktarları ile ilgili olarak yapılan haberlerin maksatlı ve çarpıtma mı yoksa teknik bilgi eksikliğine dayalı mı olduğuna karar veremedim. Hüsnüzannı esas alarak yapılan yorumları, bilgi eksikliğine veriyorum.

Anasol-M hükümeti döneminde 1999 yılı Ağustos ayında TBMM'de kabul edilen 4447 sayılı Kanun 8 Eylül 1999 tarihinden geçerli olmak üzere emeklilik için belirli bir yaşı tamamlama şartını getirdiği gibi emekli aylık hesaplama yöntemini de değiştirdi. Emekli aylığı hesaplama yöntem değişikliği ise 1 Ocak 2000 tarihinde yürürlüğe girdi. Değişiklik öncesi kural olarak düşükten prim ödeyen yüksekten prim ödeyene göre nispeten daha yüksek emekli maaşı almakta iken değişiklik sonrası 1 Ocak 2000 tarihinden itibaren düşükten prim ödeyene düşük, yüksekten prim ödeyene yüksek emekli maaşı bağlanması dönemi başladı.

Bilgi olması açısından şu veriyi sizlerle paylaşmak istiyorum. En düşükten 3600 gün prim ödeyerek emekli olan sigortalının 2000/Ocak ayı maaşı 84,28 TL, 9800 gün en yüksekten prim ödeyerek emekli olanın maaşı ise 135 TL idi. Bu tutarları 2000/Ocak dönemindeki asgari ücretle mukayese ettiğimizde en düşük maaş brüt asgari ücretin % 76'sı 9800 gün üzerinden en yüksekten prim ödeyenin maaşı ise brüt asgari ücretin % 122'sidir. Dolayısıyla en düşük maaşla en yüksek maaş arasındaki makas % 60 seviyesindedir.

2000 yılından itibaren geçerli olan yeni emekli maaş hesaplama sistemi nedeniyle düşükten prim ödeyenler açısından düşük, yüksekten prim ödeyenler açısından ise yüksek maaş bağlanması hayata geçti. 5510 sayılı Reform Yasasının yürürlüğe girmesinden önce emekli olmuş kişilerin en düşük primden 3600 gün ve en yüksek primden 9800 gün üzerinden bağlanan maaş miktarları, düşük 575 TL, yüksek ise 1602 TL oldu. Bu sonuçla en düşük maaşla en yüksek maaş arasındaki makas % 278 seviyesine yükseldi. Dikkat edilirse, emekli maaşının düşmesi uzun bir zamana yayıldığı için bu değişim emekliler tarafından fark edilemedi. Bunu halen fark edemeyenler var. Bu nedenle birçok kişi emekli maaşlarındaki düşüşün Reform Yasası ile başladığını zannetmektedir.

1 Ekim 2008 yılında yürürlüğe giren yeni Reform Yasası ile gerek aylık bağlama oranının daha aşağı çekilmesi gerekse daha önce güncelleme katsayısı olarak TÜFE oranı ile Büyüme Hızı çarpımı kullanılmakta iken bunun yerine TÜFE+Büyüme Hızının %30'unun alınması emekli maaş seviyelerini biraz daha aşağıya düşürmüştür. Bu düşük erken hissedilmiş, asgariden prim ödeyenler açısından ödenen ilave her 30 günlük prim, maaşı yükseltme bir yana o yılın ekonomik parametrelerine göre 2 ila 3 TL arasında aşağı çekmiştir. Hiç kimsenin doğru bulmadığı yeni aylık bağlama yönteminin öngörülmeyen hatası Hükümet tarafından da fark edilmiş ve bu husus Eylem Planına alınarak emekli maaşlarının düşmesini önlemeye yönelik çalışma başlatılmıştır. Tekrardan belirtmeliyim ki; emekli maaşlarındaki düşüş yeni değildir ve 2000 yılında başlamıştır. Sadece kurbağanın su dolu kazana atılarak kazanın yavaş yavaş ısıtılması misali anlaşılması zaman almıştır.

Emekli maaşlarında belirleyici olan parametrelerden belki de en önemlisi primin ödendiği dönemdir. Eski dönemlerde ne kadar daha çok prim ödenmiş ise emekli maaşı da o nispette yüksek olmaktadır. 1 Ocak 2000 tarihinden itibaren düşükten ödenen primler emekli maaşlarını her ne kadar düşürse ve bu düşüş 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren keskinleşmiş olsa da bağlanan emekli maaşları iddia edildiği gibi 403 TL seviyelerinde değildir. Okurlarımıza doğru bilgi verme adına prim ödeme dönemlerini dikkate alınarak düşükten prim ödeyen sigortalılar açısından bağlanabilecek en düşük SSK emekli aylıklarını vergi iade dahil olmak üzere sizlere sunmak istiyorum.

Prim Ödeme Dönemleri

Bağlanacak En Düşük Aylık

2000 Yılı Öncesi

Ocak/2000- Eylül/2008 Arası

Eylül/2008 sonrası

Bakmakla Yükümlüsü Yok

Bakmakla Yükümlüsü Var

3600

-

-

1.214,75 TL

1.214,75 TL

1800

1800

-

942 TL

942 TL

1080

1440

1080

770 TL

786 TL

1200

1200

1200

750 TL

767 TL

1

1800

1800

655 TL

681 TL

Dikkat edilirse, 2000 yılından sonra prim ödemesi yoksa en düşükten 3600 gün prim ödemiş olan sigortalıya 1.214,75 TL gibi yüksek bir maaş bağlanmaktadır. 2000 yılından itibaren ödenen primler emekli maaşlarını düşürmektedir. Bu veriler de emekli maaşlarındaki düşüşün 2000 yılından itibaren başladığının en somut göstergesidir.

Okurumuza 3603 prim günü üzerinden, Haziran ayında bağlanacak olan emekli maaşı 1.141 TL olacaktır. Oysa 3603 gün prim ödemesini 2000 yılından önce tamamlamış olsa idi kendisine 1.214,75 TL maaş bağlanacaktı.