Enver Ören Ağabeyimizin Anısına: Tüm yönleriyle ölüm aylığı

Ölümün ne zaman gerçekleşeceği belli olmaz ancak her fani için ölüm bir mukadderattır. Sigortalının ölümü nedeniyle ailesi, sosyo-ekonomik olarak etkilenir. Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, diğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil, ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvenlik garantisi sağlayan bir sigorta koludur. Bu nedenle ölüm sigortasına, geride kalanların sigortası da denildiği olmuştur. Türk toplumunun aile ve sosyal yapısı gözetilerek sigortalının eşi ve çocukları ile ana ve babası hak sahibi olarak tanımlanmıştır. Ölüm sigortası ile ölen sigortalının sağlığında geçimini sağladığı ve geride bıraktığı hak sahiplerine şartların yerine getirilmesi durumunda ölüm aylığı bağlanır.

Sosyal Güvenlik Kurumu'na devredilen SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı kapsamından ölüm aylığına hak kazanmak için aranan şartların farklı oluşu geçmişte çok eleştirilmiştir. Bunun sonucunda 5510 sayılı Reform Yasasında, ölüm sigortasından aylığa hak kazanma şartları yeniden belirlenerek norm ve standart birliği sağlanmaya çalışılmıştır. Her ne kadar 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlar açısından bir norm ve standart birliğinden bahsedebilecek olsak da, insanlarımızın büyük bir bölümünün 1 Ekim 2008 tarihinden önce sigortalı olan kişi durumunda olması bu nedenle de yakın zamanda vefat edenlerin ölüm aylığı şartlarının eski mevzuat kapsamında değerlendirilmesi ölüm aylığı ile ilgili derinlemesine bir bilgi vermemizi gerekli kılmaktadır.

Ölüm olayı, geçimi sigortalı tarafından sağlananlar açısından güvenceye alınması gerekli bir risktir. Ölüm sigortasından,  ölen sigortalı kişinin eşi, çocukları ve bazı şartları sağlamış olan ana ve babasına ölüm sosyal yardımı yapılır. 5510 sayılı Reform Kanunu'nun ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartlarını düzenleyen 32. maddesinin birinci fıkrasına göre, ölüm sigortasından sağlanan yardımlar şunlardır.

- Ölüm aylığı bağlanması.

- Ölüm toptan ödemesi yapılması.

- Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

- Cenaze ödeneği verilmesi.

Ölen sigortalının hak sahiplerine aylık bağlanması şartları 5510 sayılı Kanunun 32. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenmiştir. Kanuni düzenlemeye göre;

- En az 1800 gün sigorta primi ödemesi olan veya 4/a kapsamında yani SSK sigortalısı sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün prim ödemesi olan,

- SGK'dan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemi tamamlanmamış,

- Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş durumda iken,

Ölen sigortalının hak sahiplerine, yazılı istekte bulunmaları halinde aylık bağlanmaktadır.

Burada geçen en az 5 yıldan beri sigortalı bulunma kavramından anlaşılması gereken kişinin ilk defa sigortalı olduğu tarih ile vefat ettiği tarih arasında en az 5 senelik bir sürenin geçmiş olmasıdır. Yine sigortalının ölüm tarihinde en son sigorta statüsünün de büyük önemi bulunmaktadır. Zira, ölüm halinde kişi en son hangi statüde sigortalı ise geride kalan hak sahiplerine o şartlardan aylık bağlanacaktır. Örneğin; en son SSK sigortalısı iken ölen sigortalının eş, çocuk, anne ve babasına SSK şartlarından SSK aylığı bağlanacaktır. 

Bağ-Kur şartlarından ölüm aylığı ve şartlarını, Bağ-Kur'daki milatları da dikkate alarak haftaya derinlemesine irdeleyeceğiz...