Eşinden SSK dul maaşı alan kız çocuğu babadan Bağ-Kur yetim maaşı alabilir mi?

Soru: "İki ay önce ölen eşimden dolayı bana SSK şartlarından dul aylığı bağlandı. Belçika'da 27 yıl çalıştıktan sonra emekli olan babam 23.2.2003 tarihinde vefat etmişti. Babamın Türkiye'de 390 gün Bağ-Kur sigortası varmış. Bana, Belçika'dan veya Türkiye'den yetim aylığı bağlanabilir mi?" F. Şahin
YETİM KIZLAR SGK'NIN KORUMASI ALTINDADIR
Temel koruma birimi olarak aileyi esas alan ölüm sigortası, di­ğer sigorta kollarından farklı olarak sigortalının kendisine değil, ölüme bağlı olarak geride kalan hak sahiplerine sosyal güvenlik garantisi sağ­lar.
Sigortalının ölümü sonrası ölen sigortalının geride kalan yakınları gelir kaybına uğrar. Sigortalının ölümü sonrası gelir kaybına uğradığı için geçim sıkıntısı çekmesi muhtemel olan geride kalan dul eş, çalışmayan bekâr, dul veya boşanmış kız çocukları ile sigortalının desteğiyle hayatını sürdüren anne ve babaya bir sosyal yardımın yapılması gerekir. Yapılan bu sosyal yardım SGK tarafından ödenen ölüm aylığıdır.
Türk aile ve örf yapısı dikkate alınarak sosyal güvenlik sistemi içinde kız çocuklarına ayrı bir önem atfedilmiştir. Hiçbir Avrupa ülkesi ebeveyni ölmüş reşit kız çocuklarına ölüm aylığı bağlamaz iken Türkiye'de yaşına bakılmaksızın yetim kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanmaktadır. Kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanmasında belirleyici olan unsur, medeni durumu ve sigortalı çalışmasının olup olmamasıdır.
YETİM AYLIĞINDA SİGORTALININ ÖLÜM TARİHİ ÖNEMLİ
5510 Sayılı Reform Yasasının yürürlük tarihinden önce, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı olmak üzere üç büyük sosyal güvenlik kurumu bulunmakta idi. Her kurumun sosyal güvenlik kanunları bir diğerinden bağımsız hükümler içerdiği için eşi ve anne-babası öldüğü için dul ve yetim duruma düşen kız çocukları, istisnalar hariç olmak üzere ayrı ayrı dul ve yetim aylığına hak kazanabilir ve birden çok aylık alabilirdi.
SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'nın SGK'nın çatısı altında birleşmesi sonrası eş ve anne-babanın ölüm tarihlerinin 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde Emekli Sandığı istisnası hariç kız çocuklarının aynı anda hem dul hem de yetim aylığı alma imkânı ortadan kalktı. Eş ya da anne-babanın her ikisinin ya da en az birisinin ölümü 1 Ekim 2008 tarihinden önce gerçekleşmiş ise sigortalılık statüsüne ve ölüm tarihine göre istisnalar hariç her iki aylığı birden almak mümkün olabiliyor.
BAĞ-KUR HANGİ HALLERDE KIZ ÇOCUĞUNA YETİM AYLIĞI BAĞLAR
Bağ-Kur sigortalısının ölümü sonrası kız çocuklarına yetim aylığı bağlanması için aranan şartlar çeşitli tarihlerde değişikliğe uğramıştır. Bu nedenle sigortalının ölüm tarihi dikkate alınarak kız çocuklarına yetim aylığı bağlanıp bağlanamayacağının tespit edilmesi gerekir. Bağ-Kur'lunun yetim kız çocuklarına aylık bağlanmasında belirleyici unsur sigortalının ölüm tarihidir. Buna göre, sigortalının ölüm tarihi;
-4.10.2000 tarihi öncesi ise en az 1080 gün prim ödemesi bulunan sigortalının kız çocuğunun geçimini sağlayacak bir gelirinin bulunmaması halinde yetim aylığı alma hakkı doğar. Geçimini sağlayacak gelirden anlaşılması gereken yetim kız çocuğunun dul aylığı da dahil olmak üzere sair diğer gelirleri toplamının bir brüt asgari ücretin altında kalmış olmasıdır. Örneğin; ölen eşinden dolayı SSK şartlarından 700 TL dul maaşı ve 350 TL kira geliri bulunan yetim kız çocuğunun gelirleri toplamı brüt asgari ücret olan 1071 TL altında kaldığından babadan dolayı yetim aylığı alma hakkı doğacaktır.
-4.10.2000 ila 7.8.2001 arası ise en az 1800 gün prim ödemesi bulunan sigortalının kız çocuğuna yetim aylığı bağlanır. Miktarı ne olursa olsun kocasından dul aylığı alması yetim aylığı almasına engel olmaz.
-8.8.2001 ila 1.8.2003 arası ise en az 1080 gün prim ödemesi bulunan sigortalının kız çocuğunun geçimini sağlayacak bir gelirinin bulunmaması halinde yetim aylığı alma hakkı doğar.
-2.8.2003 ila 30.9.2008 arası ise en az 1800 gün prim ödemesi bulunan kız çocuğuna yetim aylığı bağlanır. Miktarı ne olursa olsun kocasından dul aylığı alması yetim aylığı almasına engel olmaz.
-30.9.2008 sonrası ise en az 1800 gün prim ödemesi bulunan sigortalının kız çocuğuna yetim aylığı bağlanır.
Hak sahibi dul ve yetim kız çocuğuna ölen eşinden Bağ-Kur şartlarından, ölen anne-babasından ise SSK şartlarından aylık bağlanabiliyor ise ve eş ya da anne-babanın her ikisinin ya da en az birisinin ölüm tarihi 1 Ekim 2008 tarihi öncesi ise dul ve yetim kız çocukları her iki maaşı alabilecek. Sonuç olarak bu durumdaki dul ve yetim kız çocuklarının kocasından Bağ-Kur dul maaşı anne-babasından ise SSK yetim maaşı alma hakkı doğacaktır.
BORÇLANMAYLA HAK SAHİBİ OLMAK MÜMKÜN
Ölen eşinden dolayı SSK şartlarından dul maaşı alan okurumuzun babası 8.8.2001 ila 1.8.2003 tarih aralığında vefat ettiğinden eşi üzerinden almakta olduğu SSK maaşı ve sair diğer gelirleri toplamı asgari ücretin neti olan 1071 TL'nin altında ise babası adına en az 690 gün yurt dışı borçlanması yapmak şartıyla Bağ-Kur yetim aylığı alma hakkını elde edecektir. Belçika, kız çocuklarına maaş bağlanmasında Türkiye kadar cömert olmadığından okurumuzun Belçika sosyal güvenlik mercilerinden ölüm aylığı alma hakkı bulunmuyor.