Göçmenler yurt dışı borçlanması yapamaz

Bilindiği gibi, 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 3201 sayılı "Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkındaki Kanun"un 3'üncü maddesini değiştirerek yurt dışından da borçlanma yapabilmek için müracaat hakkı getirmiştir. Kanuna göre, yurtdışı hizmet borçlanmasından yurtdışında Türk vatandaşı olarak çalışan ve borçlanma esnasında Türk vatandaşı olanlar yararlanabileceklerdir. Son günlerde ülkemize göçmen olarak geldikten sonra Türk vatandaşlığını kazanan özellikle Bulgaristan asıllı soydaşlarımız, geldikleri ülkelerdeki çalışmalarını borçlanmak istemektedirler. Oysa, sonradan Türk vatandaşlığına alınan kimseler, yurt dışında yalnızca, Türk vatandaşlığını iktisap ettikleri tarihten sonra geçen sürelerini borçlanıp değerlendirebilirler. Borçlanmadan kimler yararlanamaz Söz konusu kanun, borçlanma hakkından kimlerin yararlanabileceğini belirtmiştir. Göçmen olarak yurda gelenler, yurt dışında çalıştıkları sürede Türk vatandaşı olmadıkları için borçlanma hakkından yararlanamamaktadırlar. Ancak, Yargıtay'ın bu duruma ters bir kararı bulunmasına rağmen söz konusu karar olağanüstü kanun yolu ile düzeltmeye gittiği için henüz son şeklini almamıştır. Yine, 2147 ve 3201sayılı kanun ile diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre kendilerine veya hak sahiplerine aylık bağlanmış olanlar ile aylık bağlanması için müracaat edip de aylığa hak kazanmış durumda bulunanlar yurt dışı hizmet borçlanması yapamazlar. Bu arada, 506 sayılı Kanunun 7'nci maddesine istinaden geçici olarak yurt dışına çalışmak üzere gönderilenler ile istisna akdi çerçevesinde Almanya'da istihdam edilenler borçlanma hakkından yararlanamazlar. Sosyal güvenlik sözleşmesi aktedilmemiş ülkelerde iş üslenen Türk işverenler tarafından yurt dışına götürülen ve yurt dışında çalıştıkları sürede topluluk sigortasına tabi olanlar yurt dışı hizmet borçlanması yapamazlar. Türk vatandaşlığının iktisabından önce geçen süreleri değerlendirmek isteyenler de borçlanma hakkından yararlanamazlar. Yurt dışı hizmet borçlanması yapmış fakat daha sonra Türk vatandaşlığından çıkarılmış veya vatandaşlık hakkını kaybetmiş olanlara bu kanuna göre borçlandıkları hizmetleri dikkate alınarak aylık bağlanmayacak, aylık bağlandıktan sonra Türk vatandaşlığından çıkmaları durumunda da bağlanmış bulunan aylıkları durdurulacaktır. Borçlanma süresi Anayasa Mahkemesinin gerekçeli kararının yayımlandığı (25 Nisan 2003) tarihte yurt dışında çalışmakta olanlar ile daha sonra yurt dışında çalışacak olanlar yurt dışında iken ya da yurda döndükten sonra durumlarına uygun sosyal güvenlik kuruluşuna başvurarak borçlanabileceklerdir. Bunlardan müracaat süresi şartı aranmayacaktır. 25.04.2003 (dahil) ve daha sonraki bir tarihteki talebi esas alınarak sosyal güvenlik sözleşmeleri uygulanmak suretiyle sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük ya da yaşlılık sigortasından kısmi aylık bağlanmış olanlar ile bağlanacak olanlar da müracaat süresi aranmaksızın yurt dışı hizmet borçlanması yapabileceklerdir. Anayasa Mahkemesinin gerekçeli kararında, yurda kesin dönüş yaptıkları halde 2 yıl içerisinde yurt dışı hizmet borçlanması ile ilgili yazılı istekte bulunmayanların da yurt dışı hizmetlerini borçlanabileceklerine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediğinden 24.04.2001 (dahil) tarihinden önce yurda kesin dönüş yaptıkları halde, 2 yıllık süre içerisinde yurt dışı hizmet borçlanması müracaatında bulunmayanların yurt dışı hizmet borçlanma istekleri kabul edilmeyecektir. Diğer taraftan, Anayasa Mahkemesi'nin gerekçeli kararında hak sahiplerinin müracaat süresi ile ilgili yeni bir düzenlemeye gidilmemiş ancak, 4958 sayılı Kanunun 56'ncı maddesiyle değişik 3201 sayılı Kanunun 3'üncü maddesi ile hak sahiplerinin de müracaat süresi aranmaksızın yurt dışı hizmet borçlanması yapabilmelerine imkan sağlanmıştır.